متن بیانات

عرفان حسینی در کلام استاد خسروپناه

استاد خسروپناه: از مکتب حسین بن علی (ع) عرفان بینشی، منشی و کنشی فهمیده می‌شود/ پرداختن به علم الادعیه در دروس حوزه

بازدیدها: 59

متن بیانات استاد خسروپناه در همایش عرفان حسینی

استاد خسروپناه عنوان «همایش عرفان حسینی» را عنوانی زیبا و لطیف برای این نشست حکمی عنوان نمود. محور سخنرانی این استاد حکمت حول موضوع عرفان بینشی، منشی و کنشی حسینی بود.

این استاد فلسفه گفت اگر به عرفان فقط در ساحت عرفان نظری نگاه شود و مباحث عرفانی نظیر وحدت وجود، تجلیات عالم و انسان کامل مبین‌سازی شود یعنی همان که ابن عربی، قونوی و دیگران انجام دادند این عرفان، ناقص خواهد بود.

اگر به عرفان معرفتی بسنده شود یعنی مباحث عرفانی در ساحت بینشی آن بیان شود ولو تبیین عرفان نظری هم نشود مثل کارهایی که قشیری، علی‌بن‌عثمان هُجویری در کشف المحجوب و اهل معرفت و اهل عرفان در قرن‌های سوم، چهارم و پنجم انجام دادند باز این عرفان، عرفان ناقصی است.

اگر به عرفان عملی یعنی طی کردن منازل پرداخته شود مشابه کاری که خواجه عبدالله انصاری در منازل السائرین انجام داد و آیت الله کمیلی نیز شرح مفصل و ارزنده‌ای بر این کتاب نگاشته‌ که قطعاً مفید و ارزنده و در سلوک مؤثر است اما باز این عرفان، عرفان کاملی نیست.

اگر به سراغ عرفان فلسفی رفته و کاری که ملاصدرا کرد یعنی تمام مدعیات عرفان مانند وحدت وجود، تجلیات عالم، انسان کامل، حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول را مدلل‌سازی کرد باز این عرفان فلسفی به زعم بنده عرفان ناقصی است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: عرفان کامل از جمع عرفان‌های معرفتی، نظری، عملی و فلسفی با عرفان اجتماعی حاصل می‌شود. وی از جمع این عرفان‌ها به عرفان بینشی و منشی و کنشی تعبیر کرد و اظهار داشت چنین عرفانی جامع است و از مکتب حسین بن علی نیز چنین عرفانی فهمیده می‌شود.

استاد خسروپناه گفت نصوح رسیده از حضرت، سیره عملی، قیام، نهضت وحرکت حضرت از مدینه تا کربلا دقیقاً همان عرفان اجتماعی است اما در دعای عرفه، بیش‌تر عرفان بینشی و منشی گفته شده است.

وی گفت با انجام چله‌نشینی‌ و دوری گزیدن از اجتماع و مردم و تحمیل ریاضت‌هایی به خود کسی عارف نمیشود. این مشابه کار مرتاضان هندی است که بر اساس منسک خود عمل می‌کنند و حالا یک عده هم اذکار مشروعی می‌خوانند. اذکار چله‌ای قطعاً لازمه این راه است اما کافی نیست.

استاد خسروپناه اظهار داشت عرفانی که در جامعه حضور و بروز نداشته باشد عرفان کاملی نیست. وی مهمترین شاخص ارزیابی سالک در سلوک را عدم وجود منیت و ندیدن خود در حیات اجتماعی عنوان کرد.

این استاد حکمت و فلسفه در ادامه به تبیین فقراتی از دعای پرفیض عرفه که بخش عمده آن در مورد عرفان بینشی و منشی است پرداخت.

ایشان اظهار داشت تمام بزرگان معرفت شاگرد مکتب حسین بن علی بوده‌ و اگر معارف خود را از این مکتب نمی‌گرفتند قادر به بیان چنان حرف‌هایی نبودند.

اگر خداوند با آن همه عظمت لامتناهی‌اش در بینش و منش ما جای بگیرد امکان ندارد دیگر به غیر خدا رغبت داشته باشیم. اصلاً جایی برای من نمی‌ماند. انسان باید به دل اقرار کند که خداوند رب اوست و بازگشت به سوی اوست. اگر انسان هزار سال به زبان یاهو بگوید اما به دل اقرار نکند آدم نمی‌شود.

خدا انسان را از تراب خلق کرد و نعمت را بر او تمام کرد. نعمت‌های زیادی داریم اما هرچه هست از خداست. خدا همه را از جانب خودش داده و ما چیزی نداریم. آن وقت من فقیر که هیچ ندارم و هرچه دارم از او دارم وقتی بخوانمش مرا اجابت می‌کند.

اگر کل اوپانیشادها هم خوانده شود این معارف یافت نمی‌شود. وی اظهار داشت یک زمان در هندوستان برای جمعی از هندوها از معارف امام حسین گفتم دیوانه و مبهوت شدند. گفتند این جملات زمینی نیست. لازم نیست این کلمات برای مسلمانان خوانده شود اگر برای افراد بی دین خوانده شود قلب آن‌ها زیر رو می‌شود.

از طرفی وقتی اطاعتش می‌کنیم از ما تشکر می‌کند و وقتی شکرش می‌کنیم بیش‌تر به ما می‌دهد. سپس به عظمت خدا در دعا اشاره می‌شود و بر انسان کامل صلوات فرستاده می‌شود.

این درسی است که جز از مکتب پیامبر و اهل‌بیت نمی‌شود این راه را رفت. هرچه هست در این مکتب وجود دارد. موضوعی در عرفان نیست که پیامبر و اهل‌بیت به آن نپرداخته باشند. مشکل این است ما کاری نکرده‌ایم.

استاد خسروپناه از مغفول ماندن علم الادعیه در حوزه‌های علمیه ابراز تأسف کرد و گفت باید این ادعیه همانند علم کلام، فلسفه، فقه و اخلاق در کتب درسی حوزه وارد شود.
وی علت کم شدن مناجات، سحرخیزی و تهجد را در میزان رابطه با اهل‌بیت عنوان کرد. و گفت نباید خواندن دعای عرفه فقط به روز عرفه منحصر نشود.

قدم به قدم دعای عرفه در مورد معرفی خدا و بنده است و این همان عرفان بینشی است.

فقراتی از دعای عرفه به موضوع طلب و درخواست از خدا اختصاص دارد. یک اجتهاد در دین وجود دارد و یک بصیرت در دین. در این دعا بصیرت در دین از خدا درخواست می‌شود.

وی اظهار داشت بصیرت در دین از اجتهاد در دین بالاتر است و سلوک نیز همین است. البته یک وقت تصور نشود فقط باید از خدا حقایق بلند، بصیرت در دین و اخلاص در عمل خواسته شود. بلکه همین امور پیش پا افتاده، مسائل دنیوی حتی نمک سفره و بند کفش را هم باید از خدا طلب کرد. یعنی همه چیز خود را از خدا بخواهیم و اساساً هم زیباست.

این استاد حکمت افزود بخش پایانی دعای عرفه اوج توحید است که معمولاً کمتر خوانده می‌شود. وی گفت نمی‌توان خدا را با غیر خدا استدلال کرد و به او رسید. برهان انی یعنی از معلول به علت رسیدن معقول نیست. چون وقتی گفته می‌شود چیزی معلول است در واقع علت آن فهم شده است. هستی و تمام وجود ما عین نیاز و عین فقر الی الله‌ است و توحید نیز همین است. چشمی که او را نمی‌بیند کور است.

سرتاسر دعای عرفه عرفان بینشی و منشی است و این عرفان نظری و بینشی در عرفان عملی و اجتماعی حضرت ظهور می‌کند.

حجت الاسلام و المسلین خسروپناه در مورد عرفان اجتماعی حسین بن علی گفت: حضرت با مشاهده عوض شدن جای منکر و معروف در جامعه خطاب به علما و اصحاب پیامبر گفت چرا بی‌تفاوت هستید؟ آن‌ها انسان‌های بی‌تفاوت، بی‌درد و بی‌غیرتی بودند.

وی گفت اکنون نیز بعضی افراد بی‌غیرت با مشاهده اهانت به شهدا که ارزش‌های انقلاب هستند فقط نگاه می‌کنند. حالا فرد بنشیند و سال‌ها چله‌نشینی کند.

وی خاطرنشان ساخت که اگر عرفان در عرصه اجتماع، ارزش‌های انقلاب و امر به معروف و نهی از منکر وارد نشود و جهاد تبیین نیز به همراه آن نباشد ارزشی نخواهد داشت. چنانچه مشاهده می‌شود سراسر دعای عرفه، یعنی عرفان بینشی و منشی در عرفان عملی و اجتماعی حضرت اباعبدالله ظهور می‌کند.

وی افزود: اگر عرفان نظری را به همراه داشته باشی و فصوص را هم درس بدهی اما جهاد تبیین و جهاد غیرت نداشته باشی ارزشی ندارد.

این استاد دانشگاه مدیریت حسین بن علی در قصه کربلا را عرفانی دانست و گفت مدیریت زینب نیز در مجلس یزید ملعون عرفانی بود. آنجایی که در اوج مصائب گفت: «ما رایت الا جمیلا».

استاد خسروپناه گفت: ترویج معارف، قیام، نهضت و مدیریت حسین بن علی عرفانی بود و همه همان منازل اسفار اربعه بود. عرفانی که از سید الشهدا آموخته می‌شود عرفان بینشی، منشی و کنشی (کنشی در فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی) است.

اگر مدیریت در جامعه به صورت مدیریت عرفانی و جهادی شود یعنی همان کاری که شهید حاج قاسم سلیمانی انجام داد چه اتفاقی خواهد افتاد. وی گفت حاج قاسم سلیمانی منزل به منزل طی کرد و در اوج شهرتش هیچ منیتی نداشت. عرفان نیز همین است. باید آموخت که چگونه می‌توان شهید سلیمانی، شهید فخری‌زاده و شهید تهرانی مقدم شد.

وی در پایان گفت تمام توفیقات رهبری معلول و زاییده عرفان بینشی، منشی و کنشی آن بزرگوار است و باید قدر رهبری را دانست چون بر سر سفره اهل بیت نشسته و از مکتب حسینی بهره برده است.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=28786