9 اسفند 1400

کد مطلب : 28786

متن بیانات

عرفان حسینی در کلام استاد خسروپناه

استاد خسروپناه: از مکتب حسین بن علی (ع) عرفان بینشی، منشی و کنشی فهمیده می‌شود/ پرداختن به علم الادعیه در دروس حوزه

بازدیدها: 38

متن بیانات استاد خسروپناه در همایش عرفان حسینی

استاد خسروپناه عنوان «همایش عرفان حسینی» را عنوانی زیبا و لطیف برای این نشست حکمی عنوان نمود. محور سخنرانی این استاد حکمت حول موضوع عرفان بینشی، منشی و کنشی حسینی بود.

این استاد فلسفه گفت اگر به عرفان فقط در ساحت عرفان نظری نگاه شود و مباحث عرفانی نظیر وحدت وجود، تجلیات عالم و انسان کامل مبین‌سازی شود یعنی همان که ابن عربی، قونوی و دیگران انجام دادند این عرفان، ناقص خواهد بود.

اگر به عرفان معرفتی بسنده شود یعنی مباحث عرفانی در ساحت بینشی آن بیان شود ولو تبیین عرفان نظری هم نشود مثل کارهایی که قشیری، علی‌بن‌عثمان هُجویری در کشف المحجوب و اهل معرفت و اهل عرفان در قرن‌های سوم، چهارم و پنجم انجام دادند باز این عرفان، عرفان ناقصی است.

اگر به عرفان عملی یعنی طی کردن منازل پرداخته شود مشابه کاری که خواجه عبدالله انصاری در منازل السائرین انجام داد و آیت الله کمیلی نیز شرح مفصل و ارزنده‌ای بر این کتاب نگاشته‌ که قطعاً مفید و ارزنده و در سلوک مؤثر است اما باز این عرفان، عرفان کاملی نیست.

اگر به سراغ عرفان فلسفی رفته و کاری که ملاصدرا کرد یعنی تمام مدعیات عرفان مانند وحدت وجود، تجلیات عالم، انسان کامل، حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول را مدلل‌سازی کرد باز این عرفان فلسفی به زعم بنده عرفان ناقصی است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: عرفان کامل از جمع عرفان‌های معرفتی، نظری، عملی و فلسفی با عرفان اجتماعی حاصل می‌شود. وی از جمع این عرفان‌ها به عرفان بینشی و منشی و کنشی تعبیر کرد و اظهار داشت چنین عرفانی جامع است و از مکتب حسین بن علی نیز چنین عرفانی فهمیده می‌شود.

استاد خسروپناه گفت نصوح رسیده از حضرت، سیره عملی، قیام، نهضت وحرکت حضرت از مدینه تا کربلا دقیقاً همان عرفان اجتماعی است اما در دعای عرفه، بیش‌تر عرفان بینشی و منشی گفته شده است.

وی گفت با انجام چله‌نشینی‌ و دوری گزیدن از اجتماع و مردم و تحمیل ریاضت‌هایی به خود کسی عارف نمیشود. این مشابه کار مرتاضان هندی است که بر اساس منسک خود عمل می‌کنند و حالا یک عده هم اذکار مشروعی می‌خوانند. اذکار چله‌ای قطعاً لازمه این راه است اما کافی نیست.

استاد خسروپناه اظهار داشت عرفانی که در جامعه حضور و بروز نداشته باشد عرفان کاملی نیست. وی مهمترین شاخص ارزیابی سالک در سلوک را عدم وجود منیت و ندیدن خود در حیات اجتماعی عنوان کرد.

این استاد حکمت و فلسفه در ادامه به تبیین فقراتی از دعای پرفیض عرفه که بخش عمده آن در مورد عرفان بینشی و منشی است پرداخت.

ایشان اظهار داشت تمام بزرگان معرفت شاگرد مکتب حسین بن علی بوده‌ و اگر معارف خود را از این مکتب نمی‌گرفتند قادر به بیان چنان حرف‌هایی نبودند.

اگر خداوند با آن همه عظمت لامتناهی‌اش در بینش و منش ما جای بگیرد امکان ندارد دیگر به غیر خدا رغبت داشته باشیم. اصلاً جایی برای من نمی‌ماند. انسان باید به دل اقرار کند که خداوند رب اوست و بازگشت به سوی اوست. اگر انسان هزار سال به زبان یاهو بگوید اما به دل اقرار نکند آدم نمی‌شود.

خدا انسان را از تراب خلق کرد و نعمت را بر او تمام کرد. نعمت‌های زیادی داریم اما هرچه هست از خداست. خدا همه را از جانب خودش داده و ما چیزی نداریم. آن وقت من فقیر که هیچ ندارم و هرچه دارم از او دارم وقتی بخوانمش مرا اجابت می‌کند.

اگر کل اوپانیشادها هم خوانده شود این معارف یافت نمی‌شود. وی اظهار داشت یک زمان در هندوستان برای جمعی از هندوها از معارف امام حسین گفتم دیوانه و مبهوت شدند. گفتند این جملات زمینی نیست. لازم نیست این کلمات برای مسلمانان خوانده شود اگر برای افراد بی دین خوانده شود قلب آن‌ها زیر رو می‌شود.

از طرفی وقتی اطاعتش می‌کنیم از ما تشکر می‌کند و وقتی شکرش می‌کنیم بیش‌تر به ما می‌دهد. سپس به عظمت خدا در دعا اشاره می‌شود و بر انسان کامل صلوات فرستاده می‌شود.

این درسی است که جز از مکتب پیامبر و اهل‌بیت نمی‌شود این راه را رفت. هرچه هست در این مکتب وجود دارد. موضوعی در عرفان نیست که پیامبر و اهل‌بیت به آن نپرداخته باشند. مشکل این است ما کاری نکرده‌ایم.

استاد خسروپناه از مغفول ماندن علم الادعیه در حوزه‌های علمیه ابراز تأسف کرد و گفت باید این ادعیه همانند علم کلام، فلسفه، فقه و اخلاق در کتب درسی حوزه وارد شود.
وی علت کم شدن مناجات، سحرخیزی و تهجد را در میزان رابطه با اهل‌بیت عنوان کرد. و گفت نباید خواندن دعای عرفه فقط به روز عرفه منحصر نشود.

قدم به قدم دعای عرفه در مورد معرفی خدا و بنده است و این همان عرفان بینشی است.

فقراتی از دعای عرفه به موضوع طلب و درخواست از خدا اختصاص دارد. یک اجتهاد در دین وجود دارد و یک بصیرت در دین. در این دعا بصیرت در دین از خدا درخواست می‌شود.

وی اظهار داشت بصیرت در دین از اجتهاد در دین بالاتر است و سلوک نیز همین است. البته یک وقت تصور نشود فقط باید از خدا حقایق بلند، بصیرت در دین و اخلاص در عمل خواسته شود. بلکه همین امور پیش پا افتاده، مسائل دنیوی حتی نمک سفره و بند کفش را هم باید از خدا طلب کرد. یعنی همه چیز خود را از خدا بخواهیم و اساساً هم زیباست.

این استاد حکمت افزود بخش پایانی دعای عرفه اوج توحید است که معمولاً کمتر خوانده می‌شود. وی گفت نمی‌توان خدا را با غیر خدا استدلال کرد و به او رسید. برهان انی یعنی از معلول به علت رسیدن معقول نیست. چون وقتی گفته می‌شود چیزی معلول است در واقع علت آن فهم شده است. هستی و تمام وجود ما عین نیاز و عین فقر الی الله‌ است و توحید نیز همین است. چشمی که او را نمی‌بیند کور است.

سرتاسر دعای عرفه عرفان بینشی و منشی است و این عرفان نظری و بینشی در عرفان عملی و اجتماعی حضرت ظهور می‌کند.

حجت الاسلام و المسلین خسروپناه در مورد عرفان اجتماعی حسین بن علی گفت: حضرت با مشاهده عوض شدن جای منکر و معروف در جامعه خطاب به علما و اصحاب پیامبر گفت چرا بی‌تفاوت هستید؟ آن‌ها انسان‌های بی‌تفاوت، بی‌درد و بی‌غیرتی بودند.

وی گفت اکنون نیز بعضی افراد بی‌غیرت با مشاهده اهانت به شهدا که ارزش‌های انقلاب هستند فقط نگاه می‌کنند. حالا فرد بنشیند و سال‌ها چله‌نشینی کند.

وی خاطرنشان ساخت که اگر عرفان در عرصه اجتماع، ارزش‌های انقلاب و امر به معروف و نهی از منکر وارد نشود و جهاد تبیین نیز به همراه آن نباشد ارزشی نخواهد داشت. چنانچه مشاهده می‌شود سراسر دعای عرفه، یعنی عرفان بینشی و منشی در عرفان عملی و اجتماعی حضرت اباعبدالله ظهور می‌کند.

وی افزود: اگر عرفان نظری را به همراه داشته باشی و فصوص را هم درس بدهی اما جهاد تبیین و جهاد غیرت نداشته باشی ارزشی ندارد.

این استاد دانشگاه مدیریت حسین بن علی در قصه کربلا را عرفانی دانست و گفت مدیریت زینب نیز در مجلس یزید ملعون عرفانی بود. آنجایی که در اوج مصائب گفت: «ما رایت الا جمیلا».

استاد خسروپناه گفت: ترویج معارف، قیام، نهضت و مدیریت حسین بن علی عرفانی بود و همه همان منازل اسفار اربعه بود. عرفانی که از سید الشهدا آموخته می‌شود عرفان بینشی، منشی و کنشی (کنشی در فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی) است.

اگر مدیریت در جامعه به صورت مدیریت عرفانی و جهادی شود یعنی همان کاری که شهید حاج قاسم سلیمانی انجام داد چه اتفاقی خواهد افتاد. وی گفت حاج قاسم سلیمانی منزل به منزل طی کرد و در اوج شهرتش هیچ منیتی نداشت. عرفان نیز همین است. باید آموخت که چگونه می‌توان شهید سلیمانی، شهید فخری‌زاده و شهید تهرانی مقدم شد.

وی در پایان گفت تمام توفیقات رهبری معلول و زاییده عرفان بینشی، منشی و کنشی آن بزرگوار است و باید قدر رهبری را دانست چون بر سر سفره اهل بیت نشسته و از مکتب حسینی بهره برده است.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=28786

مطالب مشابه

عرفان اجتماعی در آینه کربلا

اعتکاف

ویژه نامه رحلت حضرت معصومه سلام الله علیها

شرح نمط نهم کتاب اشارات و تنبیهات (جلسه دوم)

شرح نمط نهم کتاب اشارات و تنبیهات (جلسه اول)

پاسخ به اهمّ شبهات در مورد عارف کامل مرحوم آیت‌الحق سیدهاشم حداد

آیا شیوع ویروس جدید کرونا از علائم آخرالزمان است؟

سنخیت و قاعده بسیط الحقیقة

موضوع تفکر سالک : تفکر آفاقی

موضوع تفکر سالک : چگونگى دوزخ و هولها و عذابهاى آن

نظرات

کلام استاد

کلیپ صوتی

زیارت و دیدار حضرت صاحب الزمان (عج)

ویژه نامه

دستورات آیت الله قاضی برای اشهر ثلاثه

تقویم سلوکی

برای دیدن اعمال ماه رجب کلیک نمایید

* ماه رجب و ماه‌هاى شعبان و رمضان، از ماههاى بسیار پرفضیلت است و از تعبیرات بعضى از روایات برمى آید که ماه رجب در میان این سه ماه، امتیاز خاصّى دارد، تا آن جا که ماه رجب «ماه خدا» نامیده شده و ماه شعبان «ماه پیامبر(ص)» و ماه مبارک رمضان «ماه امّت». *ماه رجب یکى از ماههاى حرام است که آغاز و ادامه جنگ در آن، با دشمنان اسلام حرام مى باشد (مگر جنگ دفاعى)؛ و جنایات نیز در این ماهها (ماههاى حرام)، دیه سنگین ترى دارد. * پیغمبراکرم صلى الله علیه وآله ماه رجب را «ماه اَصَبّ» نامیده اند، زیرا رحمت خدا در این ماه بر امّت فرو مى ریزد. * این ماه آمیخته است با یاد پیامبر اکرم(ص) – (به مناسبت مبعث در بیست و هفتم ماه) و یاد امیر‌مؤمنان(ع)- (به مناسبت میلاد مبارک آن حضرت در سیزدهم ماه) و خاطره شهادت موسى‌بن‌جعفر(ع) (در بیست و پنجم ماه) و روزهاى مهمّ تاریخى دیگر؛ و از این نظر یکى از ماههاى بسیار پرخاطره اسلامى است. * از روایات متعدّدى که درباره روزه هاى ماه رجب – حتّى یک روز از آن – وارد شده، اهمّیّت فوق العاده این ماه و عبادت و خودسازى در آن کاملاً روشن مى گردد، که در این جا به گوشه اى از آن اشاره مى شود: ۱- مرحوم «شیخ صدوق» به سند معتبر از امام صادق علیه السلام نقل مى کند که یکى از یاران آن حضرت(ع) در اواخر ماه رجب خدمتشان رسید، چون نظر مبارک امام(ع) به او افتاد، فرمودند: "آیا در این ماه روزه گرفته اى؟ عرض کرد: نه، فرمودند: آن قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را کسى جز خدا نمى داند; این ماهى است که خداوند آن را بر سایر ماهها برترى بخشیده و احترام آن را عظیم شمرده و براى روزه داشتن آن، پاداش هاى مهمّى قرار داده است. آن مرد عرض مى کند: آیا اگر در بقیّه این ماه روزه بدارم، به بخشى از ثواب مى رسم؟ امام(ع) فرمودند: آرى; سپس ثواب هاى مهمّى براى کسى که فقط روز آخر ماه، یا دو روز آخر ماه، یا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بیان فرمودند؛ مانند نجات از سکرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شداید قیامت و نایل شدن به برائت و رهایى از آتش دوزخ". ۲-در حدیث دیگرى آمده است: «رجب» نام نهرى است در بهشت، از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر؛ هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از آن مى نوشد! ۳- در حدیث دیگرى از رسول خدا صلى الله علیه وآله مى خوانیم: "هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودى عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهى از او دور مى شود و درهاى جهنّم به روى او بسته خواهد شد". ۴- هر کس سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد، روزه بگیرد، فضیلت بسیار دارد و همچنین در سایر ماههاى حرام. در روایتى از رسول خدا صلى الله علیه وآله آمده است: "هر گاه کسى نتواند در این ماه روزه بگیرد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحانَ الاِْلهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَْعَزِّ الاَْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّهَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ. منزه است خداى بزرگ، منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز براى او شایسته نیست، منزه است خداى برتر و کریمتر، منزه است آن که لباس عزت در بردارد و شایسته آن است. از مجموع احادیث بالا – و دیگر احادیث- به خوبى استفاده مى شود که این ماه، ماه تهذیب نفوس و خودسازى و آغاز یک دوره جدیدِدر ارتقاء کمّی و کیفی سیر و سلوک الى اللّهاست، که از ماه رجب آغاز و به ماه مبارک رمضان منتهى مى شود؛ خوشا به حال آنان که قدر و منزلت این سه ماه را بدانند و از آن بهره کافى بگیرند.

اوّل رجب: مطابق بعضى از روایات، روز ولادت امام محمّد باقرعلیه السلام در سال ۵۷ هجرى قمرى است. دوم رجب: مطابق برخى از روایات روز ولادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۱۲ هجرى است. سوم رجب: روز شهادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۵۴ است. دهم رجب: روز ولادت امام محمّد تقى علیه السلام طبق بعضى از روایات است. سیزدهم رجب: روز ولادت امیرمؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام است؛ بنا بر مشهور، این مولود عزیزِ جهانِ انسانیّت، ۱۲ سال قبل از بعثتِ رسول خدا صلى الله علیه وآله در داخل خانه کعبه،چشم به جهان گشودند. پانزدهم رجب: مطابق برخى از نقل ها، روز وفات حضرت زینب کبرا علیها السلام است در سال ۶۳ هجرى. هجدهم رجب: روز وفات جناب ابراهیم، فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. بیست وپنجم رجب: روز شهادت امام موسى بن جعفر علیه السلام در سال ۱۸۳ هجرى است. بیست و ششم رجب: مطابق روایتى، روز وفات حضرت ابوطالب(ع) است. بیست و هفتم رجب: بعثت پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه وآله به نبوّت است.