برشی از کتاب چلچراغ سلوک

حزن و شوق عارف

یک نوع خوشحالی که انسان باید آن را تقویت کند، این است که همه این نعمت‌های ظاهری را از خدا ببیند. انسان باید از احسان و کرم الهی که خداوند به او داده و توانسته از این دنیا توشه‌ای برای آخرت بردارد خوشحال شود و شکر این لطف الهی را بجا آورد.

حزن و شوق عارف

نتیجه این زهدورزی شما این است که دیگر به این امور ظاهری دل نمی‌بندی و وابسته نخواهی شد، از نفع مادی و صوری خوشحال نمی‌شوی؛ چون به آن دل‌بسته نیستی. خوشحالی و بدحالی‌ زاهد واقعی در یک وادی دیگری است. او در عشق خدا غرق شده است و از ضررهای مادی، دنیایی و حوادث ناگوار متأثر و محزون نمی‌گردد؛ به این دلیل که همه این‌ها را از جانب خدا می‌داند. زاهد باطنی و قلبی اساسا برای خودش ملکیتی قائل نیست، هر چه دارد ملک خدا می‌بیند و اموالش را امانت الهی می‌داند. اگر ضرری در این زمینه به او برسد، محزون نمی‌گردد؛ زیرا می‌گوید: این‌ها مال من است ولی خودش می‌داند که این حرف صرفا یک ادعاست.

روز اول چه کسی شما را در این دنیا آورد؟ روز آخر چه کسی شما را از این دنیا می‌برد؟ پس یکی دیگر شما را آورده و شما را سِیر می‌دهد، چرا متوجه آن نمی‌شویم؟ چرا خودمان را از آن غافل کردیم؟ چرا به چیزهای پوچِ دنیایی خودمان را وابسته کرده‌ایم؟ لذا عارف و سالک حزن و شوقش وابسته به جای دیگری است.

علامه طهرانی می فرماید:«این بی رغبتی و بی میلی منافاتی با حزن و خوشی فی اللّه ندارد».{۱}

اگر حال شما به گونه‌ای است که برای به دست آوردن دنیا خوشحال نمی‌شوی و برای از دست دادن آن محزون نمی‌گردی، خیلی خوب است. نکته مهم این است: در عین حال که قلب شما از دنیا منصرف شده‌، باید این دل را مشغول امر دیگری بنمایی؛ یعنی در مقابل، باید دلت به خدا توجه داشته باشد.

به همراه «لَا اِلَه» باید «اِلَّا اللَّه» هم باشد. هر مقدار در سِیر این منازل پیشرفت کنی خوشحال می‌شوی که من یک قدم جلوتر رفتم. هر مقدار که در‌جا می‌زنی، ناراحت و محزون می‌شوی؛ پس باید در قلب خودمان حزن و شوق ظاهری و دنیایی را زائل کرده و در عوض حزن و شوق الهی را تقویت نماییم.

چرا بی رغبتی و بی میلی به دنیا، منافاتی با حزن و خوشی در راه خدا ندارد؟ در پاسخ علامه طهرانی رحمه الله می‌فرماید: «زیرا این خوشحالی از محبّت به مال، منال و اعتباریات نبوده، بلکه از جهت آن است که خود را غرق دریای احسان و کرم خدا می بیند».

خوشحالی مادی، دنیایی، موقت و گذرا را مردمِ اهل مادیات و دنیا دارند، نه اهل خدا عزوجل .

خوشیِ‌ فی‌اللّه ناشی از توجه باطنی به مقصد اعلی و عشق الهی بوده و حزنِ‌ فی‌اللّه ناشی از فراغ و دور ماندن از محبوب است؛ بنابراین وقتی سالک می‌بیند به دلیل کرم و لطف الهی توجه و محبت به خدا پیدا کرده، خوشحال شده و هنگامی که در اثر غفلت توقف نموده و باز می‌ماند، محزون می‌گردد.

پی نوشت:

۱- لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش اول: معرفتی اجمالی دربارۀ سلوک– از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31564