برشی از کتاب اخلاق اهل بیتی

اقسام عافیت

سلامتی در دین و عاقبت به‌خیری، یکی از دعاهای است که باید همیشه از خدا بخواهیم و زیاد تکرار کنیم: «اللّهُمَّ اجْعَلْ عَواقِبَ امُورِنا خَیْراً؛ خدایا! آخر و عاقبت کارهای ما را ختم به خیر کن.»

اقسام عافیت

معصومان علیهم السلام به ما سفارش کرده‌اند که از خدا عافیت و سلامتی را بخواهیم.{۱} حالا اگر خداوند بلا و مریضی داد، دست خودش است. در دعای سجده آخر نماز هم می‌گوییم: «یَا وَلِیَّ‏ الْعَافِیَهِ، أَسْأَلُکَ الْعَافِیَهِ وَ تَمامَ الْعَافِیَهِ و دَوامَ الْعَافِیَهِ وَ الشُکرُ عَلَی الْعَافِیَهِ عَافِیَهَ الدِینِ وَالدُنیا والاخِرَه.{۲}

طبق این دعا، عافیت به سه قسم، تقسیم می‌شود. اولین قسمت مربوط به دین است. بخش دوم مربوط به دنیاست و آخرین قسمت، مربوط به آخرت است.

۱٫ عافیت دین

سلامتی دین خیلی مهم است. هر شخص مسلمانی‌ باید تلاش کند که ایمان و دینش سالم بماند. برای این‌کار اول باید دین‌شناسی کند و ببیند وظایفش چیست بعد هم عمل کند و در ادامه، روزبه‌روز ایمانش را زیاد کند.

عافیتی که مربوط به دین است همان چیزی است که ‌وقتی پیغمبر صل الله علیه و آله و سلم به حضرت علی علیه السلام فرمودند: ای علی! در ماه رمضان، ابن ملجم بر سرت ضربت می‌زند و فَرقَت شکافته می‌شود و سر و ریشت خون‌آلود می‌شود. علی علیه السلام فرمود: یا رسول‌الله! آیا من در دینم عافیت و سلامتی دارم؟ پیغمبر صل الله علیه و آله و سلم فرمودند: بله، تو در راه دین شهید می‌شوی. علی علیه السلام هم فرمود: اگر اینطور باشد، من راضی هستم که برای دین اسلام کشته بشوم.{۳}

برخی از روایات، ایمان را به دو دسته کلی مستودع و مستقر تقسیم نموده است. مراد از ایمان مستودع، ایمان موقتی و زایل شدنی است. برخلاف ایمان مستودع، ایمان مستقر ثابت و دائمی‌است و خطر زوال ندارد.{۴}

یکی از سفارش‌های اکید برای محتضر آن است که بالای سرش دعای عدیله {۵} خوانده شود، عقاید و شهادتین را به او تلقین نمایند که با دین از دنیا برود. بعضی از افراد در تمام طول عمرشان مؤمن و اهل دین هستند، ولی آن لحظۀ آخر که باید با ایمان و مؤمن از دنیا بروند، نمی‌روند. در این موضوع، داستان‌هایی زیادی را نقل کرده‌اند.

نکتۀ مهم این است که انسان به اموال دلبستگی نداشته باشد و این به معنای نداشتن نیست. اگر دل‌بستگی وجود داشته باشد، شیطان موقع جان دادن می‌آید و ایمان آدم را می‌گیرد. ممکن است ما به چیزی علاقه داشته باشیم که ارزش چندانی هم نداشته باشد، اما شیطان با آگاهی از همین علاقه، تلاش می‌کند که در لحظات آخر عمر ایمانمان را بگیرد.

به قول نظامى گنجوی:

رهى پیشم آور که فرجام کار

تو خشنود باشى و من رستگار

۲٫عافیت در دنیا

دومین قسمت عافیت، مربوط به عافیت در دنیاست که تا انسان در عالم قرار دارد از خدا بخواهد که مریض، فقیر و … نشود و مشکلی برایش پیش نیاید. حالا اگر مریض و یا فقیر شد و یا بلایی نازل شد اشکال ندارد، ولی ما نباید بلا، فقر و … را از خدا بخواهیم.

۳٫ عافیت در آخرت

آخرین قسمت عافیت، راجع به آخرت است. عافیت در آخرت هم به این معناست که سرنوشت اخروی ما، سرنوشتی باشد که سالم و عافیت دار باشد؛ یعنی خداوند ما را بهشتی کند و جایمان در بهشت باشد.

پی نوشت:

۱- کتاب اخلاق اهل بیتی شرح «دعای مکارم الاخلاق

۲- این دعا از چندین دعای دیگر گرفته شده است. نزدیک‌ترین دعا به مضمون مورد نظرما، دعایی است از امام رضا علیه السلام که در طواف کعبه قرائت نموده است: «یا اللَّهُ یا وَلِی الْعَافِیهِ وَ یا خَالِقَ الْعَافِیهِ وَ یا رَازِقَ الْعَافِیهِ وَ الْمُنْعِمَ بِالْعَافِیهِ وَ الْمَنَّانَ بِالْعَافِیهِ وَ الْمُتَفَضِّلَ بِالْعَافِیهِ عَلَی وَ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِکَ یا رَحْمَانَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ وَ رَحِیمَهُمَا صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْزُقْنَا الْعَافِیهَ وَ دَوَامَ الْعَافِیهِ وَ تَمَامَ الْعَافِیهِ وَ شُکْرَ الْعَافِیهِ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ». ابن بابویه، عیون أخبار الرضا؟ع؟، ج ‏۲، ص ۱۶٫

۳- محمد حائری کرکی، تسلیه المجالس و زینه المجالس، ج‏۱ ، ص ۴۷۷٫

۴- ابو بصیر گوید: از امام باقر علیه السلام سؤال کردم معنى «هُوَ الَّذِی أَنْشَأَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَهٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ» چیست، فرمود: هم‌شهریان شما در این مورد چه مى‏گویند، گفتم آن‌ها مى‏گویند مستقر در رحم و مستودع در صلب مى‏باشد. امام علیه السلام فرمود: آن‌ها دروغ مى‏گویند، مقصود از مستقر آن ایمانی است که در دل ثابت بماند و از آن جدا نگردد و مستودع ایمان عاریه مى‏باشد که زمانى وجود دارد و گاهى سلب مى‏شود و زبیر از این اشخاص بود.

۵- در دعاهاى مأثوره آمده است: «اللَّهُمَ‏ إِنِّی‏ أَعُوذُ بِکَ‏ مِنَ‏ الْعَدِیلَهِ عِنْدَ الْمَوْتِ‏ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِی الْقُبُورِ وَ مِنَ النَّدَامَهِ یوْمَ الْآزِفَه …». شیخ طوسى، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ ج ‏۲، ص ۷۹۹٫

منبع: کتاب اخلاق اهل‌بیتی در شرح «دعای مکارم الاخلاق»، فراز پنجم: معیار هدایت، طریقت، نیّت و زندگی– از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31912