برشی از کتاب عرفان اهل بیتی

اقسام اجابت شدن دعا

وقتی شما از خدا سؤال می‌کنی، باید از این‌که دیگران می‌توانند حاجت شما را روا کنند، قطع امید کنی، باید اعتقادت را منحصر کنی به این که فقط خدا می‌تواند حاجت شما را روا کند. اگر با این دید سراغ خدا رفتی، آن‌وقت می‌توانی بگویی خدا حاجت‌مان را روا می‌کند.

اقسام اجابت شدن دعا

« قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ لَا یَسْأَلَ رَبَّهُ‏ إِلَّا أَعْطَاهُ فَلْیَیْأَسْ مِنَ النَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لَا یَکُنْ رَجَاؤُهُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عزوجل َإِذَا عَلِمَ اللَّهُ تَعَالَى ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْأَلْهُ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ»؛{۱}

و حضرت صادق علیه السلام فرمود: چون یکى از شما بخواهد که دعایش مستجاب گردد، لازم است از تمام مردم مأیوس و منقطع شده و او را امید و نظرى غیر از پروردگار متعال نباشد و هرگاه خداوند متعال از قلب بندۀ خود آگاه شده و او را در چنین حالى ببیند، آن‌چه سؤال و دعا کند، به هدف اجابت رسیده و حاجت او را برآورده می‌کند.

وقتی دعا می‌کنید، یقین کنید حاجت‌تان درب خانه است؛ یعنی خدا این دعا را اجابت کرده است. من که چنین اعتمادی به خدا ندارم و توجهم به دست بندگان خداست نه به دست خدا، در واقع معقول نیست که خدا حاجت مرا روا کند؛ به همین جهت امام صادق علیه السلام می‌فرماید: وقتی شما از خدا سؤال می‌کنی، باید از این‌که دیگران می‌توانند حاجت شما را روا کنند، قطع امید کنی، باید اعتقادت را منحصر کنی به این که فقط خدا می‌تواند حاجت شما را روا کند. اگر با این دید سراغ خدا رفتی، آن‌وقت می‌توانی بگویی خدا حاجت‌مان را روا می‌کند.

اگر خدا چنین یقین و ایمانی را از شما در دلتان ببیند، آن‌وقت است که خدا حاجت شما را روا می‌کند. پس دلیل این‌که حاجت‌های ما روا نمی‌شود، این است که خدا به ما می‌گوید تو دروغ می‌گویی، تو از روی صدق و صفا سراغ من نیامدی، دل تو جای دیگری است، اصلاً دعا نخواندی.

«فَإِذَا أَتَیْتَ بِمَا ذَکَرْتُ لَکَ مِنْ شَرَائِطِ الدُّعَاءِ وَ أَخْلَصْتَ سِرَّکَ لِوَجْهِهِ فَأَبْشِرْ بِإِحْدَى ثَلَاثٍ»؛

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: اگر سرّ و باطن خودت را برای خدا پاک کردی و دعا را با آن آداب و شرایطی که ما گفتیم انجام دادی، از خدا حاجت بخواه، ولی بازهم در این‌جا سه تا مطلب است که باید رعایت کنی؛ وقتی دعا را با این شرایطی که ما گفتیم انجام دادی، باید منتظر بشارت از ناحیۀ خدا باشی، ولی دعای شما یکی از سه حالت را دارد؛ این‌طور نیست که همۀ دعاها و اجابت‌ها یک‌جور باشند. این سه حالت دعا و سه نوع اجابتی که خدا می‌کند، چگونه است؟ می‌فرماید: «إِمَّا أَنْ یُعَجِّلَ لَکَ مَا سَأَلْتَ»؛ اول، یا این‌که سؤالی که از خدا کردی، همان ساعت به تو می‌دهد. این، یک نوع از جواب خداست؛ جواب دومی که خدا به تو می‌دهد

«وَ إِمَّا أَنْ یَدَّخِرَ لَکَ مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْهُ»؛ یا این‌که آن حاجت را نمی‌دهد، ولی یک حاجتی را برای تو در نظر می‌گیرد که از این درخواست تو بهتر است و مطلب بزرگ‌تری را خدا برای تو ذخیره می‌کند که آن را در آینده به تو خواهد داد.

نوع سوم: «وَ إِمَّا أَنْ یَصْرِفَ عَنْکَ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَوْ أَرْسَلَهُ إِلَیْکَ لَهَلَکْتَ»؛ ممکن است حاجتی را که از خدا خواستی، آن را ندهد، اما یک کار دیگری کند و این‌که جلوی بلای خودش را نسبت به تو بگیرد؛ یعنی اگر این دعا را نمی‌کردی، چه‌بسا بلای آسمانی می‌آمد و متوجه شما می‌شد و شما را هلاک می‌کرد؛ حالا که به درب خانۀ خدا رفتی و از خدا حاجت خواستی، خدا نیت شما را که می‌بیند، آن بلایی که می‌خواسته بفرستد، جلوی آن بلا را می‌گیرد و نمی‌فرستد.

پس خدا در اجابت دعاهای بندگانش، سه‌گونه برخورد دارد: یا به آن‌ها همان‌طوری‌که خودشان می‌خواستند، می‌دهد؛ یا در آخرت، برایشان یک‌چیزی که خیلی بزرگ‌تر از حاجت بنده است، ذخیره می‌کند؛ یا این‌که به‌جای آن حاجتی که خواستند، بلایی را که مستحق بودند برمی‌دارد. پس اگر ما دعایی کردیم و مستجاب نشد، نگوییم که خدا اصلاً به ما نگاه نمی‌کند و نظر ندارد.

پی نوشت:

۱- مصباح الشریعه

منبع: کتاب عرفان اهل بیتی در شرح «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه»، فصل نوزدهم: دعا– از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31809