17 تیر 1401

کد مطلب : 29526

ارسال صوت+متن بیانات

دعای دوم روز عرفه / شرح برخی از مضامین آن که برای اهل سیر و سلوک بسیار راهنماست

در کتب ادعیه دعای دوم روز عرفه حضرت امام حسین «علیه‌السلام» در پایان روز عرفه قرائت می‌شود؛ اما کلمات آن به عقیده بنده و بسیاری از عرفا برای اهل سیر و سلوک، بسیار راهنما است. لذا اهل سیر و سلوک می‌توانند در هر مرتبه‌ای که هستند از مضامین این دعا بسیار استفاده کنند؛ و آن را با حالات عرفانی و روحی خود مطابقت دهند.

بازدیدها: 31

دعای دوم روز عرفه

شرح برخی از مضامین عالی دعای دوم روز عرفه که برای اهل سیر و سلوک بسیار راهنماست

دانلود صوت بیانات حضرت آیت الله کمیلی خراسانی در شرح برخی فرازهای دعای دوم روز عرفه

مدّت زمان 50:08 دقیقه

10.61MB- دانلود

متن بیانات

دعای دوم روز عرفه

کی رفته‌ای زدل که تمنا کنم تو را *** کی بوده‌ای نهفته که پیدا کنم تو را

این بیت با جملۀ «وَأَنْتَ الظَّاهِرُ لِکُلِّ شَیْءٍ» دعای عرفۀ حضرت امام حسین علیه‌السلام مطابقت دارد. خدایا ظهورت، امری مسلم و ظاهر است. به هر شیئی از اشیای این جهان نگاه کنیم همگی مظهر تو هستند.

غایب نگشته‌ای که شوم طالب حضور *** پنهان نگشته‌ای که هویدا کنم تو را

اگر غیبتی هست از جانب ماست؛ لذا به کرات گفته‌ایم که آن‌قدر حضور خدا را در دل تکرار و تمرین کنید تا غیبت به کلی از بین برود و حضور او در دل متمرکز بشود.

با صد هزار جلوه برون آمدی که من *** با صد هزار دیده تماشا کنم تو را

اگر یک چشم داری باید صد هزار چشم قرض کنی و این جهان را با قوت بصیرت، عشق و محبت تماشا کنی تا ببینی که خدا در همه جا جلوه دارد.

چشمم به صد مجاهده آيينه ساز شد *** تا من به يک مشاهده شيدا کنم تو را

سالک مجاهدۀ زیادی لازم دارد و باید بسیار با خودش کار کند تا آیینه خدا قرار بگیرد و او را بتواند با شهود قلبی و عشق‌های متوالی در همه جا رویت کند و ببیند.

بالاي خود در آينه چشم من ببين *** تا با خبر زعالم بالا کنم تو را

با چشمت یک نظر به بالا بینداز؛ این‌قدر در خودت نباش و به پایین نگاه نکن؛ برو بالا بالاها را ببین تا از عوالم بالا بتواند تو را خبردار کند.

مستانه کاش در حرم و دير بگذري *** تا قبله‌گاه مؤمن و ترسا کنم تو را

بالاخره باید در عشق خدا مست شد؛ اگر انسان مست شود دیگر برای او حرم و دیر و مؤمن و ترسا فرقی نمی‌کند.

خواهم شبي نقاب ز رويت بر افکنم *** خورشيد کعبه، ماه کليسا کنم تو را

گر افتد آن دو زلف چليپا به چنگ من *** چندين هزار سلسله در پا کنم تو را

طوبي و سدره گر به قيامت به من دهند *** يک جا فداي قامت رعنا کنم تو را

زيبا شود به کارگه عشق کار من *** هرگه نظر به صورت زيبا کنم تو را

رسواي عالمي شدم از شور عاشقي *** ترسم خدا نخواسته رسوا کنم تو را

با خيل غمزه گر به وثاقم گذر کني *** مير سپاه شاه صف آرا کنم تو را

1- «الهی کَیْفَ یُسْتَدَلُّ عَلَیْکَ بِما هُوَ فِی وُجُودِهِ مُفْتَقِرٌ إِلَیْکَ؟»

افراد مبتدی باید از طریق آثار پی به مؤثر ببرند. یعنی از طریق آیات آفاقی و نشانه‌ها باید پی به خدای حقیقی ببرند. اما سالکی که سال‌ها در این مسیر است راضی نمی‌شود تفکرش در آیات آفاقی باشد و از اثر بخواهد پی به مؤثر ببرد.

چنین سالکی از خدا می‌خواهد تا او را از عالم آثار بیرون بیاورد و به عالم مؤثر ببرد. یعنی به جای آنکه از پایین به بالا نگاه کند باید از بالا به پایین نگاه کند.

در چندین جای دعای عرفه آمده که خدایا من خسته شده‌ام از اینکه بخواهم از طریق عوالم آثار خلق شده و آفریده‌ات تو را پیدا کنم؛ چون مخلوق، موجود ضعیفی است؛ آخر از ضعیف به قوی پی می‌بریم یا از قوی به ضعیف؟ کدام؟

لذا آن‌کس که رفته و در بالا بالاها جای گرفته هیچ‌وقت راضی نمی‌شود به پایین تنزل کند و در عالم آثار سیر کند؛ او مدام داد و بیداد و گریه و ناله می‌کند که خدایا من را نجات بده. من می‌خواهم پیش تو بیایم.

لذا در دعای دوم روز عرفه این مطالب را می‌خوانیم که چگونه از غیر تو می‌شود به تو رسید؟ ما تو را می‌خواهیم و می‌‌طلبیم. ما را از این عوالم نجات بده. با اینکه تو در همه جا ظهور داری و تابش تو از خورشید هم بیشتر است پس چرا چشمان من تو را نمی‌بیند.

2- «عَمِیَتْ عَیْنٌ لَاتَراکَ عَلَیْها رَقِیباً»

کور باد آن چشمی که تو را با این همه جلوه و ظهوری که در این عالم ظاهر و باطن داری رؤیت نمی‌کند.

3- «إِلٰهِی إِنَّ اخْتِلافَ تَدْبِیرِکَ وَسُرْعَةَ حلول مَقادِیرِکَ مَنَعا عِبادَکَ الْعارِفِینَ بِکَ عَنِ السُّکُونِ إِلیٰ عَطاءٍ، وَالْیَأْسِ مِنْکَ فِی بَلاءٍ.

بار خداوندا اختلاف تدابیرت در امر کائنات که همگی بدون منع، توقف و تقیید به کار خود مشغول هستند و با سرعت و در پی یکدیگر، در آمدن واردات و حلول مقدرات اندازه زده شده‌اند و به حدود مشخص و معین در امر آفرینش و پیدایش حوادث روزگار به هم پیوسته شده‌اند.

لذا کدام عارفی است که اگر به او عطیه و نعمتی دادی بتواند به چنین عطیه‌ها و نعمت‌هایی دل ببندد؛ کدام عارفی است که اگر او را به بلاها و گرفتاری‌های پی‌در‌پی گرفتار کردی بازهم بخواهد از رحمت تو مأیوس شود.

از این جمله نتیجه می‌گیریم که احوال سالک همیشه در حال تغییر و تبدیل است. یک زمان به او قبض می‌رسد و سپس حالش عوض می‌شود و بسط به او روی می‌آورد. بسط که آمد باز بر می‌گردد و قبض می‌آید. یک زمان با رفاهیت در نعمت مواجه می‌شود اما بعد از مدتی روزی‌اش تنگ می‌شود.

روزگار همیشه برای اهل و غیر اهل سیر و سلوک در حال تغییر، گردش، تبدیل و از حالی به حال دیگر در آمدن بوده است. این طبیعتِ روزگار است. این طبیعتِ حکم خدا است.

«کل یوم هو فی شان»؛ خداوند هر ساعت، ثانیه و آنی یک تدبیر دارد. تدبیرات و تقدیرات می‌آید و می‌رود؛

پس زمانی که شادی و نشاطی از عشق پیش می‌آید نباید به آن تکیه کنیم و بگوییم که حالمان عوض نمی‌شود؛ و آن زمانی هم که حالمان تنزل می‌کند و دستمان در قبض و گرفتاری‌ها بند می‌شود نباید بگوییم که این حال برای ما می‌ماند. دست ما باید به دست خدا باشد. ببینیم که او برای ما چه می‌خواهد. ما باید در حال رضا و تسلیم باشیم.

4- «إِلٰهِی وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِاللُّطْفِ وَالرَّأْفَةِ لِی قَبْلَ وُجُودِ ضَعْفِی أَفَتَمْنَعُنِی مِنْهُما بَعْدَ وُجُودِ ضَعْفِی؟»

خدایا قبل از اینکه به این دنیا بیایم و گرفتار مسائل دنیا شوم؛ قبل از آنکه از شکم مادر زاده شوم و فقط یک سلولی در رحم مادر بودم؛ چه کسی من را به این قدرت و توانی رسانید؟ خدایا این لطف و رأفت تو بود.

خدایا قبل از اینکه به این دنیای ضعیف، عوالم رفتنی و گذرای دنیا بیایم و احساس ضعف کنم تو در آن حالات گذشته دست مرا گرفتی؛ تو به من جان دادی؛ تو مرا آفریدی؛ تو به من اعضا، بازو، سر، چشم و همه چیز دادی؛ تو به من در این بدن جان دادی؛ تمامی این موارد آن هنگامی بود که من هیچ حرکت، تکان و استقلالی از خود نداشتم؛ مثل یک تکه گوشت افتاده بودم؛ تو مرا همین‌طور از مرحله‌ای به مرحلۀ دیگر آوردی.

من در آنجا احساس ضعفی نمی‌کردم؛ اصلاً من چیزی نمی‌فهمیدم و نمی‌دانستم؛ حرف زدن بلد نبودم؛ عقلی نداشتم؛ هیچ چیزی نداشتم؛

آن خدایی که در آن مراحل دست مرا گرفت اکنون که به این دنیا آمده‌ام و با این مشکلات مواجه شده‌ام آیا آن خدا هست یا نیست؟! اگر آن خدا در آن مراحلی که اصلاً هیچ قدرت و توانی نداشتم بوده است و دست مرا گرفته اکنون هم که در این دنیا غوطه‌ور شده‌ام می‌تواند دست من را بگیرد.

خدایا آیا مرا از آن لطف و رأفت گذشته‌ات منع می‌کنی؟ خدایا آن زمان که نمی‌فهمیدم چقدر ضعیف و ناتوان هستم اما اکنون با این همه ضعف‌هایی که دارم و می‌فهمم چقدر ضعیف و ناتوان هستم نباید دست مرا بگیری؟

5- «أَمْ کَیْفَ أَشْکُو إِلَیْکَ حالِی وَهی لَاتَخْفیٰ عَلَیْکَ؟ أَمْ کَیْفَ أتَرْجِمُ لک بِمَقالِی وَهُوَ مِنْکَ بَرَزٌ إِلَیْکَ؛»

خدایا من چگونه پیش تو عرض حال کنم؟ تو که از همه چیز من باخبر هستی. چگونه می‌توانم با این زبان در محضر تو عرض احوال، طلب و تقاضا کنم در حالی که تو این زبان را به من داده‌ای؟

پس قبل از آنکه دهان باز کنم و حرف بزنم تو باید بدانی که می‌خواهم چه چیزی به تو بگویم. پس چه نیازی به گفتگو با توست؟ بهتر است که خاموش شوم و ببینم چه چیزی دارد از جانب تو به من می‌رسد.

6- «إِلٰهِی مَا أَقْرَبَکَ مِنِّی وَما أَبْعَدَنِی عَنْکَ!»

خدایا تو چقدر به من نزدیکی و من چقدر از تو دورم. یعنی خدایا بیا و این حال حضور را همیشه به من بده؛ چون او که از بنده‌اش غیبت ندارد؛

او که در همه‌جا ظهور و حضور دارد. غیبت و حضور برای این سالک و بنده است. اگر می‌خواهیم حضور همیشگی خدا را در خود احساس کنیم باید غیبت را از بین ببریم و خود را از او غایب نکنیم. باید توجه کنیم این ما هستیم که از او غایب می‌شویم و الا او در جای خودش است.

7- «إِلٰهِی قد عَلِمْتُ بِاخْتِلافِ الْآثارِ وَتَنَقُّلاتِ الْأَطْوارِ، أَنَّ مُرادَکَ مِنِّی أَنْ تَتَعَرَّفَ إِلَیَّ فِی کُلِّ شَیْءٍ حَتَّیٰ لا أَجْهَلَکَ فِی شَیْءٍ.»

به این نکته خوب توجه کنید. برای چه مرا مدام از حالی به حال دیگر می‌کنی؟ چرا مدتی در رحم مادر هستم بعد مرا بیرون می‌آوری، شیرخواره، کودک، نوجوان، جوان، میانسال و کهنسال می‌کنی؟

این همه حالات مختلف برای چیست؟ برای اینکه بنده خدا بتواند شناختش را نسبت به خدا قوی کند و از مرحلۀ ضعیف به مرحلۀ بالاتر منتقل شود.

8- «أَنْ تَتَعَرَّفَ إِلَیَّ فِی کُلِّ شَیْءٍ حَتَّیٰ لا أَجْهَلَکَ فِی شَیْءٍ.»

خدایا با این تغییرات و تحولات می‌خواستی که مرا با جهان خلقت آشنا کنی تا نسبت به هیچ چیزی از این عالم جاهل نباشم؛ تو می‌خواستی به این درک و فهم برسم که تمام ذرات این عالم و جهان گویای تو هستند. مقصودت این بود تا بتوانم از این همه آیات و نشانه‌هایت به تو برسم.

در هرچه بنگرم تو پدیدار بوده‌ای *** ای نانموده رخ تو چه بسیار بوده‌ای

یار بی‌پرده از در و دیوار *** در تجلی است یا اولی‌الابصار

شمع جویی و آفتاب بلند *** روز بس روشن و تو در شب تار

گر ز ظلمات خود رهی بینی *** همه عالم مشارق الانوار

کور وش قائد و عصا طلبی *** بهر این راه روشن و هموار

چشم بگشا به گلستان و ببین *** جلوه‌ آب صاف در گل و خار

ز آب بی‌رنگ صد هزاران رنگ *** لاله و گل نگر در این گلزار

پا به راه طلب نه و از ره عشق*** بهر این راه توشه‌ای بردار

شود آسان ز عشق کاری چند *** که بود پیش عقل بس دشوار

یار گو بالغدو و الاصال *** یار جو بالعشی والابکار

صد رهت لن ترانی ار گویند *** بازمی‌دار دیده بر دیدار

تا به جایی رسی که می‌نرسد *** پای اوهام و دیده‌ افکار

بار یابی به محفلی کان جا ***جبرئیل امین ندارد بار

این ره، آن زاد راه و آن منزل *** مرد راهی اگر، بیا و بیار

ور نه ای مرد راه چون دگران *** یار می‌گوی و پشت سر می‌خار

هاتف، ارباب معرفت که گهی *** مست خوانندشان و گه هشیار

از می و بزم و مطرب و ساقی *** از مغ و دیر و شاهد و زنار

قصد ایشان نهفته اسراری است *** که به ایما کنند گاه اظهار

پی بری گر به رازشان دانی *** که همین است سر آن اسرار

که یکی هست و هیچ نیست جز او *** وحده لا اله الاهو

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=29526

مطالب مشابه

مطابقت رفتار، اعمال، گفتار و زندگی با قرآن

انسان باید همیشه در حال تفکر، اندیشه و عبرت گرفتن باشد

دستورات آیت الله قاضی برای اشهر ثلاثه

گناه‌ شناسی مقدم بر ترک گناه است

از عبادت خائفانه تا عبادت عاشقانه

اخلاص و مراتب آن

نمازگزار باید به آداب ظاهری و باطنی نماز توجه کند

اهمیت و جایگاه اذان در اسلام

اذان یک نوع اعلان و از شعائر دین اسلام است

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ایام فاطمیه

نظرات

کلام استاد

کلیپ صوتی

زیارت و دیدار حضرت صاحب الزمان (عج)

ویژه نامه

دستورات آیت الله قاضی برای اشهر ثلاثه

تقویم سلوکی

برای دیدن اعمال ماه رجب کلیک نمایید

* ماه رجب و ماه‌هاى شعبان و رمضان، از ماههاى بسیار پرفضیلت است و از تعبیرات بعضى از روایات برمى آید که ماه رجب در میان این سه ماه، امتیاز خاصّى دارد، تا آن جا که ماه رجب «ماه خدا» نامیده شده و ماه شعبان «ماه پیامبر(ص)» و ماه مبارک رمضان «ماه امّت». *ماه رجب یکى از ماههاى حرام است که آغاز و ادامه جنگ در آن، با دشمنان اسلام حرام مى باشد (مگر جنگ دفاعى)؛ و جنایات نیز در این ماهها (ماههاى حرام)، دیه سنگین ترى دارد. * پیغمبراکرم صلى الله علیه وآله ماه رجب را «ماه اَصَبّ» نامیده اند، زیرا رحمت خدا در این ماه بر امّت فرو مى ریزد. * این ماه آمیخته است با یاد پیامبر اکرم(ص) – (به مناسبت مبعث در بیست و هفتم ماه) و یاد امیر‌مؤمنان(ع)- (به مناسبت میلاد مبارک آن حضرت در سیزدهم ماه) و خاطره شهادت موسى‌بن‌جعفر(ع) (در بیست و پنجم ماه) و روزهاى مهمّ تاریخى دیگر؛ و از این نظر یکى از ماههاى بسیار پرخاطره اسلامى است. * از روایات متعدّدى که درباره روزه هاى ماه رجب – حتّى یک روز از آن – وارد شده، اهمّیّت فوق العاده این ماه و عبادت و خودسازى در آن کاملاً روشن مى گردد، که در این جا به گوشه اى از آن اشاره مى شود: ۱- مرحوم «شیخ صدوق» به سند معتبر از امام صادق علیه السلام نقل مى کند که یکى از یاران آن حضرت(ع) در اواخر ماه رجب خدمتشان رسید، چون نظر مبارک امام(ع) به او افتاد، فرمودند: "آیا در این ماه روزه گرفته اى؟ عرض کرد: نه، فرمودند: آن قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را کسى جز خدا نمى داند; این ماهى است که خداوند آن را بر سایر ماهها برترى بخشیده و احترام آن را عظیم شمرده و براى روزه داشتن آن، پاداش هاى مهمّى قرار داده است. آن مرد عرض مى کند: آیا اگر در بقیّه این ماه روزه بدارم، به بخشى از ثواب مى رسم؟ امام(ع) فرمودند: آرى; سپس ثواب هاى مهمّى براى کسى که فقط روز آخر ماه، یا دو روز آخر ماه، یا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بیان فرمودند؛ مانند نجات از سکرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شداید قیامت و نایل شدن به برائت و رهایى از آتش دوزخ". ۲-در حدیث دیگرى آمده است: «رجب» نام نهرى است در بهشت، از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر؛ هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از آن مى نوشد! ۳- در حدیث دیگرى از رسول خدا صلى الله علیه وآله مى خوانیم: "هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودى عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهى از او دور مى شود و درهاى جهنّم به روى او بسته خواهد شد". ۴- هر کس سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد، روزه بگیرد، فضیلت بسیار دارد و همچنین در سایر ماههاى حرام. در روایتى از رسول خدا صلى الله علیه وآله آمده است: "هر گاه کسى نتواند در این ماه روزه بگیرد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحانَ الاِْلهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَْعَزِّ الاَْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّهَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ. منزه است خداى بزرگ، منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز براى او شایسته نیست، منزه است خداى برتر و کریمتر، منزه است آن که لباس عزت در بردارد و شایسته آن است. از مجموع احادیث بالا – و دیگر احادیث- به خوبى استفاده مى شود که این ماه، ماه تهذیب نفوس و خودسازى و آغاز یک دوره جدیدِدر ارتقاء کمّی و کیفی سیر و سلوک الى اللّهاست، که از ماه رجب آغاز و به ماه مبارک رمضان منتهى مى شود؛ خوشا به حال آنان که قدر و منزلت این سه ماه را بدانند و از آن بهره کافى بگیرند.

اوّل رجب: مطابق بعضى از روایات، روز ولادت امام محمّد باقرعلیه السلام در سال ۵۷ هجرى قمرى است. دوم رجب: مطابق برخى از روایات روز ولادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۱۲ هجرى است. سوم رجب: روز شهادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۵۴ است. دهم رجب: روز ولادت امام محمّد تقى علیه السلام طبق بعضى از روایات است. سیزدهم رجب: روز ولادت امیرمؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام است؛ بنا بر مشهور، این مولود عزیزِ جهانِ انسانیّت، ۱۲ سال قبل از بعثتِ رسول خدا صلى الله علیه وآله در داخل خانه کعبه،چشم به جهان گشودند. پانزدهم رجب: مطابق برخى از نقل ها، روز وفات حضرت زینب کبرا علیها السلام است در سال ۶۳ هجرى. هجدهم رجب: روز وفات جناب ابراهیم، فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. بیست وپنجم رجب: روز شهادت امام موسى بن جعفر علیه السلام در سال ۱۸۳ هجرى است. بیست و ششم رجب: مطابق روایتى، روز وفات حضرت ابوطالب(ع) است. بیست و هفتم رجب: بعثت پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه وآله به نبوّت است.