برشی از کتاب چلچراغ سلوک

التزام به شریعت قدم اول سلوک

اگر از وظایفِ شرعی اعم از حق‌اللّه، حق‌الناس، حق خانواده، حق اجتماع، حق ارحام و... که در شریعت تأکید شده کم بگذاریم، نمی‌توانیم به آن سرمنزل حقیقی برسیم.

التزام به شریعت قدم اول سلوک

مرحوم علامه طهرانی می فرماید:«پوشیده نماند که از ابتدای سیر و سلوک تا آخرین مرحله از آن، سالک باید در تمام امور ملازم شرع انور باشد و به قدر سرِ سوزنی از ظاهر شریعت تجاوز ننماید».{۱}

این کلمه «به قدر سر سوزنی» را خوب توجه کنید! این عبارت نشان می‌دهد که ما باید به دستورات شرع اسلام خیلی مقید باشیم. در شریعت اسلام مطالب اخلاقی، اعتقادی، عرفانی و احکامی آمده است.

بزرگان طریقت هم می‌فرمایند: چاره‌ای نیست از این‌که سالک باید به شریعت آشنا باشد، بداند و عمل کند، باید به وظایف شرعی، ولو از راه تقلید عمل کند؛ پس اگر از وظایفِ شرعی اعم از حق‌اللّه، حق‌الناس، حق خانواده، حق اجتماع، حق ارحام و… که در شریعت تأکید شده کم بگذاریم، نمی‌توانیم به آن سرمنزل حقیقی برسیم.

شریعت قدم اول در این راه است. هنگامی‌که شریعت را به کار بگیری، راه می‌افتی و به سر‌منزل می‌رسی. اگر سرسوزنی از دستورات شریعت کم بگذاریم هیچ عذری نداریم و خدای ناکرده به گناه کبیره یا صغیره مبتلا می‌شویم و آدم با گناه چطور می‌خواهد در این راه پیشرفت کند؟

«پس اگر کسی را ببینی که دعوی سلوک کند و ملازم تقوا و ورع نبوده و از جمیع احکام الهیه شرعیه متابعت ننماید و به قدر سرسوزنی از صراط مستقیم شریعتِ حقه انحراف نماید او را منافق می‌دان.»

برای سالک صحیح نیست احکام شرعی که موافق با حالش باشد را انجام دهد، ولی اگر موافق نبود به آن‌ها توجه نکند. ما مسلمانِ‌ متشرّعیم و خودمان را به شریعت نسبت می‌دهیم، اما بعضی از احکام را انجام دهیم و از بعضی دیگر بگذریم، انحراف است.

سالک باید بداند پیروی از جمیع احکام شرعی لازم است. وقتی به زبان بگوییم ما مقید به شریعت هستیم و عملاً این طور نباشد یک نوع نفاق است.

در بیان استثناء از کلام فوق، مرحوم علامه می‌فرماید: «مگر آن‌چه به عذر یا خطا یا نسیان از او سر زند». اگر انسان معذور به عذر شرعی باشد و با دستور شرع مخالفت کند مانعی ندارد؛ مثلاً اگر انسان کارش به اضطرار رسید و وضوی با آب برای او ضرر داشت، می‌تواند تیمم کند.

البته نه به حکم اولی، بلکه به حکم ثانویِ اسلام که اضطرار است و یا مثلا اشتباهاً یک عملی را انجام دهد یا به‌کلی فراموش کرده باشد،{۲} این‌ها می تواند عذر مرجّحی باشد.

گمراهی بعضی از اهل خانقاه

«و این‌که از بعضی شنیده شده که می‌گویند سالک بعد از وصول به مقامات عالیه و وصول به فیوضات ربّانیّه تکلیف از او ساقط می‌گردد، سخنی است کذب و افترایی است بس عظیم».

بعضی‌ها از شریعت فاصله می‌گیرند و می‌گویند: این‌هایی که مقید به شریعت می‌باشند قشریون هستند؛ یعنی این‌ها فقط به پوست شریعت توجه می‌کنند، ما دنبال اصل شریعت رفتیم، شریعت برای این‌ است که آدم را به خدا نزدیک کند، ما هم با خدا هستیم و سلوک خود را می‌کنیم و اگر هم کم گذاشتیم خدا بخشنده و غفور است. عزیزان! این‌ حرف‌ها همه تلبیسات نفس است. در

بعضی از این خانقاه‌ها می‌گویند که وقتی انسان به مرحله وصال الهیه رسید اگر از شریعت کم گذاشت دیگر مشکلی ندارد! شریعت برای این است انسان به خدا برسد. وقتی به خدا رسیده، دیگر لزومی ندارد که شریعت را انجام دهد. نمی‌دانم این چه وصالی است که این‌ها می‌گویند؟! آیا با چشم پوشی از دستورات خدا که در شریعت آمده وصال خدا محقق می‌شود؟

پی نوشت:

۱- لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

۲- قالَ رَسُولُ اللَّهِ صل الله علیه و آله وسلم رُفِعَ‏ عَنْ‏ أُمَّتِی‏ تِسْعَهٌ الْخَطَأُ وَ النِّسْیانُ وَ مَا أُکْرِهُوا عَلَیهِ وَ مَا لَا یطِیقُونَ وَ مَا لَا یعْلَمُونَ وَ مَا اضْطُرُّوا إِلَیهِ وَ الْحَسَدُ وَ الطِّیرَهُ وَ التَّفَکُّرُ فِی الْوَسْوَسَهِ فِی الْخَلْقِ مَا لَمْ ینْطِقْ بِشَفَهٍ. شیخ، صدوق، توحید، ۳۵۳، ۵۶٫

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش اول: معرفتی اجمالی دربارۀ سلوک- از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31791