آمادگی برای ورود به ماههای اشهر ثلاثه
الحمدللّه ربِّ العالمین باری الخلایق الاجمعین باعث الانبیا و المرسلین الذی فطر الخلایق بقدرته و نشر الرّیاح برحمته و وتّدَ میادین الأرضه بصخوره و أُصلی و أُسلم علی سید انبیائه حبیب اله العالمین ابالقاسم محمد.
ورود اهل سلوک به شهر النبی شهر شعبان یک نوید و قوتی است و این احساس معرفتی و نورانی را اهل مراقبه قلبی در هر جایی و در هر حالی که باشند در خود احساس می‌کنند.
وقتی اهل سلوک وارد ماههای رجب، شعبان و رمضان می‌شوند این احساسات نورانی یک مطلب مسلم و حتمی است که از فضای قدسیَّت زمان و مکان، اهل معرفت و اهل اللّه استفاده بیش‌تری می‌برند. شما در بیت اللّه، مسجد، هنگام اعتکاف یا غیر اعتکاف، خواندن نماز، تلاوت قران یا در حرم های مطهر، تشرف به مشاهده مشرفه و امکنه مقدسه از نظر مکانی یک احساس فوق العاده‌ای را دارید. در أزمنه مقدسه نیز همانند امکنه مقدسه این احساس نورانیِ قلبیِ سالک همراه اوست. شما احساس می‌کنید که أشهر ثلاثه در مجموعه سال یک اوقات نورانی و مقدسی است. دلیلش آن است که در روایات و حتّی آیات قرآنی به این قدسیَّت اشاره شده است.
اکنون که در یک فضای مقدسی قرار گرفتیم باید بیش‌ترین بهره را ببریم و کوتاهی نکنیم. آن‌هایی که وقت انجام اعمال عبادی را ندارند می‌توانند با حضور قلبی و توجهات مکنونی خود از این فضای مقدس بهره معنوی بگیرند. حتما لازم نیست که همراه با آن همه مستحبات و اعمال عبادی باشد. مخصوصاً برای کسانی که چنین فراغتی برای آن‌ها میسور نیست. من نمی‌خواهم عرض کنم که ما باید مستحبات شعبانی و رمضانی را کنار بگذاریم؛ بلکه می‌گویم شما سالک که الان مدت‌هاست در این راه هستی آیا در این مدت نباید خانه دل و فضای قلبت یک خانه ملکوتی و الهی شده باشد؟ چرا ما نباید بتوانیم پرده‌های غفلت و حجاب‌های ظلمت را با آن کوشش‌های درونی و مجاهدات درونی کنار بزنیم؟
شما می‌گویید استاد، جلسات هفتگی، دستور اربعینی، اعمال عبادی، نماز شب و تعقیبات دارید آیا این‌ها نباید در شما تحولی ایجاد تحول کند! مراقبه شما را نباید بیش‌تر کند! حضور الهی، حضور ملائکه اللّه و حضور انوار ائمه علیهم السّلام را نباید در خودت بیش‌تر ببینی؟!
اگر می‌بینی یک جای کار می‌لنگد ببین کجاست و آن را درست کن. کار شخصی شما همین تفتیش و محاسبه است. شما در آن اعمال چهارگانه (مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه) که هر روز داری باید متوجه آن بشوی. اکثرا می‌گویید اعمال چهارگانه را دارید پس چرا بازدهی ندارد؟ اگر آن را درست نکنی یک جای دیگری سوارخ می‌شود و عیب پیدا می‌کند.
اگر افرادی در محیط کار مزاحمت هستند باید یک چاره‌جویی کنی تا دیگر برایت ایجاد مزاحمت نکنند. اگر می‌بینی در خانه مسایلی هست این هم باز بدست خود شماست که مدیریت خانه را باید بدست بگیری و امور منزل را به حال خودش رها نکنی.
خداوند در قران می‌فرماید: « الرّجال قوامون علی النساء- سوره نساء»؛ قیمومیت را به دست مرد داده‌اند نه زن. پس نباید از مسئولیتی که داری شانه خالی کنی. بارها گفته شده است که شما اهل سلوک می‌بایست فضای مجازی، تلویزیون و چیزهای سرگرم کننده را محدود کنید و اگر هم می‌توانید باید این وسایل مشغول کننده را از خانه بیرون کنید. اگر دیدید که نمی‌شود می‌بایست این برنامه‌ها رو کم کنید تا بتوانید در این راه پیشرفت کنید.
عزیزان ماه رمضان و شهر اللّه الاکبر در پیش است می‌خواهید چه‌کار کنید؟ از همین حالا باید برنامه‌ریزی کنید. تا وقت را منظم و مرتب نکنید وقت از دست شما فرار می‌کند و می‌رود و یک دفعه می‌بینید که من کجا و حالاتم کجا و سپس بر سر خودتان می‌زنید: ای وآی بر من! چرا این‌طور شدم؟ چرا این غفلت مرا فرا گرفته؟ چرا دلم را قسوت گرفته؟ نه اشکی به چشم می‌آید؛ نه لرزه‌ای بر بدن می‌افتد؛ و نه خوف و خشیتی هست؛ چه کسی مقصر است؟ چون از آن ساعتی که از خواب بیدار می‌شوی تا آن ساعتی که دوباره به خواب می‌روی یک برنامه منظمی نداشتی گرفتار این غفلت‌ها شدی.
شرح فرازی از مناجات شعبانیه
مناجات شعبانیه را اهل بیت علیهم السّلام برای شیعیان خود بیان فرمودند. این مناجات مجموعه‌ای از معارف و مجموعه‌ای از احوال اهل سلوک است.
حضرت در فرازی می‌فرماید: «إِلهی هَب لی کمالَ الإِنقِطاعِ إِلیک و أَنِر أَبصارَ قلوبِنا بِضیاءِ نَظرِها إِلیک، حتّى تَخرِقَ أَبصارَ القُلوبِ حُجبَ النُّور فتَصلَ إِلى مَعدنِ العَظمه و تَصیرَ أَرواحَنا معلَّقه بعزِّ قُدسِک.» این جمله مشهور و معروف از مناجات شعبانیه هم در ماه شعبان و هم در اوقات دیگر خوانده می‌شود.
«أَبصارُ القلوبِ» یعنی قلب، بصر و چشم دارد. یعنی این دل شما چشم بصیرت، چشم آگاهی، چشم حضور و چشم احساس دارد. حالا شما باید ببینی آیا دلت چشم پیدا کرده یا نه؟ چرا دلت در این مدت چشم پیدا نکرده است؟ این مناجان می‌گوید ما « أَبصارُ القلوب.» داریم. این مناجان می‌گوید در ما حجاب‌هایی وجود دارد که باید آن‌ها را کنار زد و پاره کرد.
«تَخرِقَ» یعنی آن‌ها را پاره کنی. مگر یک پرده ضخیم به همین آسانی پاره می‌شود. باید زور بزنی. حالا این زور زدن با ذکر، خلوت، دعا، قرآن است. ذکر‌های بی عدد مرحوم بید آبادی شما را مستغرق می‌کند. آن وقت دیگر شما وقت خالی نداری. حالا اگر به زبان هم نگویی در دلت داری می‌گویی. مدام در فکر، مغز و توجهاتت همین ذکر « هو الحی القیوم» می‌آید. «هو» از هویت او حکایت می‌کند. «حی» از حیات او حکایت می‌کند. «قیّوم» هم از حاکمیت و سرپرستی او بر دل شما حکایت می‌کند. کجاست حاکمیت او بر دل؟ کجاست حیات ابدی او در دل؟ کجاست تنها بودن او در دل؟ این از یک نقطه شروع می‌شود بعد این نقطه‌ها زیاد و زیادتر می‌شود و سپس یک قدرت و توانی در دل حاصل می‌شود امّا به شرطی که به دنبال عدد بیش‌تر باشیم نه کمتر. نه بیش‌ترِ بی توجه بلکه بیش‌ترِ با توجه.
شمایی که در شبانه‌روز بیست و چهار ساعت وقت داری مگر چقدر برای اوقات مخصوص خودت حالا با زن و بچه یا سر کار می‌خواهی؟ ما همه رو حساب کردیم و دیدیم که چهارده ساعت از بیست و چهار ساعت به این امور اختصاص دارد اما ده ساعت آن می‌ماند. اگر در هر ساعت دو هزار مرتبه ذکر بگویی بیست هزار عدد می‌شود.
رفقا بدون هیچ تعارفی در حال پاکسازی و حذف هستیم. ما به دنبال کیفیت هستیم نه کمیت. حالا اگر می‌توانی در این راه به همراه ما بیایی بمان حرفی نداریم. ولی اگر می‌بینی واقعاً نمی‌توانی و چیزهای دیگری را بر این مطلب مهم ترجیح می‌دهی خودت مقصری من چکار کنم؟
ما افرادی را می‌خواهیم که زبده و خبره این راه باشند و همه چیز خود را فدای این مقصد و این مطلب کنند نه این‌که این مقصد را فدای چیزهای دیگری کنند. چند مرتبه گفتیم که نمی‌شود این مقصد را فدای چیزهای دیگری کنی. این یک مقصد گران‌بهاست؛ دنیا و آخرت شما رو تامین می‌کند و شما را به مقامات عالی می‌رساند. شما باید زحمت بکشی و مجاهدت کنی. از طرفی سفره خدا هم پهن شده است؛ سفره ماه شعبان، سفره ماه رمضان، سفره شب جمعه، سفره اعیاد شعبانیه و توحهات و توسلات پهن شده است. یک سفره‌ای پهن شده و باید سر سفره بنشیی یا نه. خدا می‌گوید من سفره‌ام را پهن کرده‌ام بیایید بنشینید و بخورید.
«إِلَهِی وَ أَلْهِمْنِی وَلَهاً مِن ذِکْرِکَ إِلَی ذِکْرِکَ وَ هِمَّتی وَ هِمَّتی»؛ ببین همتت کجا دارد می‌رود؟ ببین اهتمامت کجاست؟ ببین دلت دارد کجا می‌رود؟ ببین دلت دارد شما را به کجا می‌برد؟
«وَ هِمَّتی وَ هِمَّتی فی رَوْحِ نَجاحِ اَسْمائِکَ وَ مَحَلِّ قُدْسِکَ»؛ یعنی برای رسیدن به آن محل قدس و جایگاه اعلی مراتبِ این راه و سیر و سلوک همت کنیم.
«وَلَهاً مِن ذِکْرِکَ اِلی ذِکْرِکَ»؛ این حال وله را باید پیدا کنید. اگر در این اوقات شعف، حیرت و عشق شدید به خدا را پیدا نکنیم چه وقت می‌خواهیم پیدا کنیم؟ ذکر تولید ذکر می‌کند. یعنی خاصیت ذکر همین است. اگر واقعاً ذکری از ته دل و از روی توجه باشد این وقتِ شما را مستغرق می‌کند. اگر هم شما بخواهی به راه دیگری بروی او نمی‌گذارد. او می‌گوید من هستم. او صدایت می‌زند و تو را می‌خواند. تو باید فقط اجابت کنی.
بعد هم می‌گوید: «رَوْحِ نَجَاحِ أَسْمَائِکَ»؛ نجاح، توفیق و پیروزی در کشف صفات و اسماء الهی است آن هم در دل که منبع همه چیز است. مناجات شعبانیه دارد این مطلب را می‌گوید. حالا هزار مرتبه هم بخوانی و بروی. اگر وقفه نکنی و اگر نگویی این « ذکرک الی ذکرک» چگونه است و باید در من پیدا شود.
چرا بعضی این اعوذ باللّه یا بسم اللّه یا آیه‌ای از قرآن را این‌قدر تکرار می‌کنند؟ چون برای خودش دارد می‌خواند. می‌گوید من این‌ها را آن‌قدر تکرار می‌کنم تا به جایی برسم که در من تحقق یابد. یعنی خاصیت آن آیه در دلم اثر بگذارد. حالا وقتی می‌خواهد اثر بگذارد چه چیزی پیدا می‌شود؟ اثرش این است که گریه پیدا می‌شود و دل شما با قران خواندن باز می‌شود. اثرش این است که شما آن نور را می‌گیری و آن جاذبه‌ای که باید پیدا شود پیدا می‌شود.
این مطلب که گفته می‌شود: «اذکر اللّه ذکراً کثیراً»، خیلی ذکر بگو حالا عدد و بی عدد و در هر جا که بودی بگو…بگو…بگو برای چیست؟ برای آن‌که آثار ذکر در شما تحقق یابد. شما که به دنبال ثواب نمی‌گردی که البته یک عده اهل ثواب هستند و می‌گویند این‌قدر نماز بخوانم تا در بهشت مثلاً چقدر به من قصر و حورالعین بدهند. عده‌ای هم به دنبال حاجات خود هستند و این حاجت‌ها نیز یکی دو تا نیست. گاهی هم به ما گفته می‌شود و ما می‌گوییم پیش ما نیاورید. ما گرفتار حاجتی هستیم که از همه آن حاجت‌ها بالاتر است از آن بیایید برای ما حرف بزنید. یک عده هم مدام نماز جعفر طیّار و دعا می‌خوانند که چرا خداوند به ما فلان حاجت را نمی‌دهد. یکی دو دفعه گفتی اگر مصلحت باشد که می‌دهد نباشد هم که رهایش کن و آن را به خودش بسپار. سراغ آن چیزی برو که از تو می‌خواهد.
این‌قدر به خودت گیر نده. بعضی به خودشان گیر می‌دهند. چرا خودت را این همه گیر زن و بچه و کار و چیزهای دیگری می‌اندازی؟ پس خدا کجا رفت؟ آن‌که مدام داد می‌زند به من بسپارید و به من توکل کنید کیست؟
یا در همین اواخر مناجات شعبانیه می‌گوید: «وَ جْعَلَنِی مِمَّنْ یُدِیمُ ذِکْرَکَ»؛ خدایا مرا جزء افرادی قرار بده که دائم الذکر تو هستند. حالا نگو که این ذکر زبانی است بلکه آن یاد قلبی خداست. مرحوم استاد دائماً در اوایل سلوک به من تذکر می‌داد که ذکری که به تو می‌گویم ذکر لسانی نیست. بلکه منظورم ذکر قلبیِ دائمی است تا همیشه خدا را در دل یاد کنی و این دل خانه او شود و فتوحاتی در این دل پیدا شود.
اگر به دنبال فتوحات، نفحه‌ها و جذبه‌های الهی هستیم باید خانه دل را پاک و تمیز کنیم. تا این کار را نکنیم خدا می‌داند تاثیر آن چنانی نخواهی داشت؛ چرا جلسه می‌آیی و یک ساعت هم حالت خوب می‌شود ولی بعد که از جلسه بیرون رفتی آن حال از بین می‌رود؟ باید کاری کنی که حالت در جلسه و غیر جلسه یکی شود. اگر اینجا آمدی چراغ‌ها را خاموش کردند نشستی، تفکر کردی و به تو حالت بکاء، خشوع، توجه، حضور، حالت محاسبه، مراقبه، مشارطه و معاقبه و این‌ها دست داد ولی وقتی از در این مجلس بیرون رفتی و چشمت به این و آن افتاد و دوباره گرفتار غفلت شدی کاری نکرده‌ای.
خلاصه باید حال جلوت و خلوت یکی شود. حال مجلس و غیر مجلس یکی شود. مجلس را برای غیر مجلس بخواه. مجلس را برای مجلس نخواه. مجلس را برای غیر مجلس یعنی آن جایی که می‌روی و یک دفعه درون غفلت‌ها می‌افتی باید خودت را برای آن‌جا درست‌کنی. منظور این است والا این مشکلات هست که هست.
امیدواریم که إن شاء اللّه دوستان به این تذکرات توجه کنند. مخصوصاً که این ایام هم ایام ولادت حضرت امام حسین (علیه السلام)، آقا ابالفضل العباس (علیه السلام)، آقا زین العابدین (علیه السلام)،آقا علی اکبر (علیه السلام) و بعد هم که آقا امام زمان (علیه السلام) است. دیگر چه روزهایی را می‌توان بهتر از این ایام پیدا کرد؟ اگر دست توسل به ذیل عنایت این بزرگواران نزنیم و اگر آن‌ها را به خانه دلمان نخوانیم و نتوانیم از آن‌ها استمداد کنیم و قوت بگیریم دیگر چه وقت می‌خواهیم قوت بگیریم؟
خداوندا پروردگارا به حق محمد و آل محمد به ذوات مقدسه به انوار طیبه قسمت می‌دهیم که ما را اهل مراقبه آن‌طوری که خودت می‌خواهی قرار بده. خدایا قلب ما را قلب مقدس و نورانی قرار بده. خدایا از آن نفخه‌ها و جذبه‌هایی که برای اهل اللّه در این ماه مقرر شده و بعد هم برای ماه خودت ماه رمضان مقرر شده نصیب ما بفرما. به حق محمد و آل قسمت می‌دهیم که از آن فیوضات نورانی این ماه و هم‌چنین ماه آینده ما را محروم نفرما. سایه مراجع تقلید خاصه وجود نازنین رهبر را بر سر همه ما مستدام بدار.