11 مرداد 1397

کد مطلب : 20106

شرح دعاي مكارم الاخلاق

نحوه دور نمودن القائات شیطانی در دعای شریف مکارم الاخلاق

اشتباهمان این است که به محض شنیدن اسم شیطان تصور می‌کنیم که او یک موجود بسیار ترسناک و فریبنده است. شیطان در مقابل خلوص، اعمال عبادی و قدرت پروردگار هیچ و ضعیف است و لذا می‌توانیم بر او چیره و پیروز شویم.

بازدیدها: 123

متن و ترجمه فراز ۱۳ از دعای شریف مکارم الاخلاق

«۱۳» اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ ذِکْراً لِعَظَمَتِکَ ، وَ تَفَکُّراً فِی قُدْرَتِکَ ، وَ تَدْبِیراً عَلَى عَدُوِّکَ ، وَ مَا أَجْرَى عَلَى لِسَانِی مِنْ لَفْظَهِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ أَوْ شَهَادَهِ بَاطِلٍ أَوِ اغْتِیَابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ نُطْقاً بِالْحَمْدِ لَکَ ، وَ إِغْرَاقاً فِی الثَّنَاءِ عَلَیْکَ ، وَ ذَهَاباً فِی تَمْجِیدِکَ ، وَ شُکْراً لِنِعْمَتِکَ ، وَ اعْتِرَافاً بِاِحْسَانِکَ ، و اِحْصَاءً لِمِنَنِکَ .

«۱۳» بار خدایا آنچه شیطان از دروغ و گمان و رشک در دل من می افکند به یاد بزرگیت و اندیشه در تواناییت و عاقبت اندیشی بر دشمنت ( که از بندگیت دوری گزیده آن را دشمن دارد ) مبدل گردان ، و آنچه از سخن زشت یا بیهوده یا دشنام به غرض و آبرو ( ی کسی ) یا گواهی نادرست یا غیبت کردن مؤمن غائب یا ناسزا گفتن به حاضر و مانند آنها که بر زبان من می آید به گفتن سپاس تو و بسیاری ستایش تو و کوشش در بزرگ دانستن تو و شکر نعمت تو و اقرار به نیکی تو و شمردن نعمتهایت مبدل سازد

متن بیانات حضرت ایت الله کمیلی حفظه الله در شرح فراز ۱۳ از دعای شریف مکارم الاخلاق

بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمدو آله الطاهرین

تمنی، تظنی و حسادت

انسان از شیطنت شیطان می‌بایست در حذر باشد. حضرت امام زین العابدین علیه السلام در این دعا سه نمونه از القائات شیطان شامل تمنی، تظنی و حسادت را بیان فرموده‌اند. ریشه کلمه تمنی از اُمنیه و آرزوهای بلند است. ریشه کلمه تظنی از ظن و بد گمانی است. حسد نیز از بدخواهی است که به دو نوع ظاهری و باطنی تقسیم‌بندی می‌شود. انسان در حسد ظاهری در ظاهر تحریک می‌شود و نسبت به مسلمانی مرتکب جنایت و اذیت و آزاری می‌شود. اما در این دعا به دلیل استفاده از عبارت «فی روعی» منظور حسد باطنی است. عامل حسدهای ظاهری، حسد باطنی است.

راهکار از بین بردن ریشه حسد:

انسان با پاک نمودن ریشه حسد دیگر در ظاهر نیز به حسادت مبتلا نخواهد شد. برای این منظور چندین راهکار وجود دارد. یک راه این‌که انسان بفهمد خداوند مقسم الارزاق و تقسیم کننده رزق است. خداوند ممکن است به فردی رزق بیشتری و به کسی رزق کمتری بدهد لذا نمی‌بایست حسادت کنیم. در داده‌های معنوی نیز وضعیت همین گونه است. ممکن است فردی ولی خدا شود و یک نفر پیشرفت بسیاری داشته باشد. لذا نمی‌بایست به وی حسادت کنید و به واسطه پیشی گرفتنش، بد او را بخواهید. او ممکن است سعی و تلاش و مجاهدت بیشتری نموده باشد. وظیفه شما غبطه خوردن به جای حسد است. اینکه به خود بگویید چگونه فردی در مرتبه‌ای پایین‌تر توانسته از من پیشی بگیرد. غبطه بخورید و بگویید، این من بودم که کوتاهی نمودم. حسرت و غبطه بخورید تا بتوانید جلو بزنید و بالاتر بروید و الا اگر بخواهید از پیشرفت بقیه ناراحت بشوید و اقدام به بدخواهی کنید و کینه و بغض افراد را در دل بگیرید در این حالت بیشتر به زمین خواهید خورد.

نحوه دور نمودن القائات شیطانی:

چون امور تظنی و تمنی و حسد باطنی است لذا امام زین العابدین به ما آموزش می‌دهند که کارهای باطنی شیطان را به وسیله سه نوع کار باطنی که در این دعا بیان می‌فرمایند از خودمان دور نمائیم.

۱- قلبتان را مملو از یاد عظمت خداوند بفرمایید تا آرزوهای بلند، حسدها، بدگمانی‌ها و رقابت‌ها از بین برود.

۲- در قدرت خداوند تفکرکنید. دایره قدرت خداوند، بسیار وسیع و بزرگ است. اگر بفهمید که خداوند به قدرت خویش بنده‌ای از بندگانش را بالا برده است دیگر نسبت به آن بنده حسادت و بدگمانی نخواهید کرد. یا مثلاً آرزوهای بلندی می‌کنید که برایشان هیچ کاری انجام نداده‌اید. یا تمامی آرزوهایتان مادی و دنیوی است. اگر قدرت خداوند را ببینید کوچک می‌شوید و متوجه این مطلب خواهید شد که آرزوهای بلند در حیطه قدرت شما نیست بلکه در حیطه قدرت خداوند است. لذا شما که بنده ضعیف و عاجز خدا هستید، چگونه می‌گویید که می‌خواهید یک پادشاه بشوید و یا ثروت و پول بسیاری داشته باشید. این‌ آرزوها در مقابل قدرت خداوند هیچ است و تا خداوند نخواهد شما نمی‌توانید کاری را انجام بدهید.

۳- از همه مهمتر «تدبیر علی عدوک» است یعنی انسان به نقشه و تدبیری برای دفع دشمن مشغول شود. انسان نمی‌تواند در برابر دشمنی که مدام با وی دشمنی می‌کند دست روی دست بگذرد و از خود دفاعی نکند. چه تفاوتی بین دشمن ظاهری و باطنی وجود دارد؟ شما در برابر حمله دشمن ظاهری که به وطن و سرزمینتان وارد می‌شود با گذراندن دوره نظامی سریع اسلحه به دست می‌گیرید تا بتوانید دشمن را بکشید. عکس العمل شما در برابر این دشمن ظاهری این چنین است.

آیا نفس اماره از شیطان جدا است؟

سؤال این است که کدامیک از دو دشمن ظاهری و باطنی بالاتر و بدتر است؟ طبق فرموده پیامبر، «أَعْدَی عَدُوِّکَ نَفْسَکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْکَ»، بدترین دشمن، آن نفس شیطانی است که شما دارید. آیا نفس امّاره از شیطان جدا است؟ آیا این نفس همان نفس شیطانی است که مدام به شما امر می‌کند، وسوسه می‌کند و خواسته‌هایی دارد؟ این دو در ظاهر یکی هستند. این‌طور نیست که نفس امّاره را یک چیز و شیطان را چیز دیگری بگیرید. یعنی شیطان با نفوذ در نفس انسان سبب حرکت نفس انسان می‌شود به نحوی که مدام به او امر می‌کند که این کار را انجام بده و کارهای زشت را در نظرش می‌آورد. اینجا می‌فرمایند که نروید بخوابید! بلکه تدبیر کنید. انسان چه‌طور برای دشمن ظاهری نقشه می‌کشد و تدبیر می‌کند. اینکه از کجا می‌آید و به کجا می‌رود؛ اینکه می‌بایست سد راهشان شد تا پیش‌روی نکنند.

حدیث نفس

همان‌طوری که برای دفع دشمن ظاهری نقشه‌های نظامی و تدایبری داریم در باطنمان نیز باید یک نوع تدبیری باشد و نقشه‌هائی بکشیم تا اگر شیطان از هر راهی وارد شد بتوانیم دفعش بکنیم. اینجا مجال حدیث نفس است. حدیث نفس یعنی بنشینیم و با خود محاسبه‌ای و مراقبه‌ای کنیم و ببینیم که چرا فکرمان با افکار شیطانی نجس و کثیف و آلوده شده است؟ چرا افکارمان شیطانی شده و نفسانیتمان زیاد شده است. حجاب خودی و حجاب منیت همگی از شیاطین است. حال می‌بایست چه‌کار کنیم؟ باید ریاضت بکشیم؛ خودمان را باید جریمه و تنبیه کنیم؛ باید عبادت کنیم؛ باید نماز شب بخوانیم؛ تمامی این‌ موارد دست به دست یکدیگر می‌دهند و تدبیری می‌شوند تا بتوانیم دشمن را از خودمان دور کنیم. این را هم مراقب باشیم که «إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً». شیطان هر چقدر مکر و کید کند شما از راه خدا وارد شوید و به خدا تکیه کنید؛ خدا بالاتر از شیطان و خالق شیطان است. شما با کمک خداوند، معنویات، ریاضت‌ها و عبادات می‌توانید بر این شیطان ضعیفی که طبق فرموده خداوند در قرآن، «ان کید شیطان کان ضعیفا» چیره بشوید.

شیطان را این‌قدر بزرگ نکنید

لذا شما نباید شیطان را این‌قدر بزرگ کنید. اشتباهمان این است که به محض شنیدن اسم شیطان تصور می‌کنیم که او یک موجود بسیار ترسناک و فریبنده است. شیطان در مقابل خلوص، اعمال عبادی و قدرت پروردگار هیچ و ضعیف است و لذا می‌توانیم بر او چیره و پیروز شویم. شیطان روز اول از خداوند برای نزدیک شدن به انسان اجازه گرفت. اگر خداوند به شیطان اجازه نداده بود نمی‌توانست به ما نزدیک شود. شیطان هنگام تمرد از فرمان الهی یعنی سجده نکردن بر انسان از بهشت رانده شد و به خداوند عرضه داشت که من مزد سالها عبادت در بهشت را می‌خواهم. خدا به شیطان فرمود چه مزدی می‌خواهی؟ شیطان گفت من به خاطر این آدم سجده نکردم لذا می‌خواهم که از فرزندان آدم انتقام بگیرم. اجازه بده تا به درونشان نفوذ کنم و ایشان را از تو دور نمایم. یعنی می‌خواهم همان‌طوری که مرا از خودت دور کردی بندگانت را از تو دور کنم. خداوند به شیطان فرمود که تو می‌خواهی آن‌ها را از من دور نمائی ولی نمی‌توانی یک عده از بندگانم را از من دور کنی؛ تو نمی‌توانی بر مُخلَصین، آن‌هائی که به وسیله استاد یا با مراقبت، انجام عبادت و یا ریاضت‌ زحمت می‌کشند و اخلاصشان قوی می‌شود نفوذ پیدا کنی. اما می‌توانی به درون سایر افراد مانند کفار، منافقین و یا حتی مؤمنینی که به درجه اخلاص نرسیده‌اند از هر دین و آیینی نظیر سنی، شیعه یا یهودی و یا هر آیین دیگری نفوذ پیدا کنی. لذا خداوند به شیطان چنین اجازه‌ای داد تا با ورود و نفوذ در انسان‌ها، وارد جسمشان شود. اگر خداوند اجازه نمی‌داد انسانی که خلقتش با خلقت شیطان منافات دارد به نحوی که شیطان از آتش و انسان از خاک خلق شده است. زیست و خوراک و زندگی انسان با شیطان و جنیان متفاوت است. شیاطین طایفه‌ای از جنیان هستند.‌ قدرتشان بسیار است به نحوی که قادر هستند طی الارض، طی السماء، طی البحر داشته باشند. قدرت جنیان به حدی است که می‌توانند به همه جای این عالم بروند. در حالی که انسان این‌گونه نیست. انواع جنیان نظیر جن شیعه، کافر یا جن شیطان برای خود زاد و ولد و زندگی دارند. همانند شیر جنگل که زاد و ولد دارد و برای خود یک حیات وحش دارد. پرندگان و یا فرشتگان نیز برای خود یک زندگی خاص دارند. لذا افرادی که تسخیر جن می‌کنند و به ایشان موکل گفته می‌شود باعث آلودگی خود می‌شوند. اخلاقشان عوض می‌شود و بسیار آتشی می‌شوند. چون وقتی جن پیش انسان بیاید انسان عصبانی می‌شود. چهره بعضی مانند آتش قرمز است. چون بدن آنها از آتش است.

شیطان با اجازه خداوند به درون انسان نفوذ می‌کند

شیطان و انسان موجوداتی هستند که از هیچ جهت با یکدیگر سازش ندارند. چگونه شیطانی که زندگی، خلقت و زاد و ولدش با انسان متفاوت است توانسته وارد بدنمان بشود و درون خون، گوشت و پوست ما نفوذ کرده و زاد و ولد کند. افرادی که گرفتار این همه سیاهی، ظلمت و گناه می شوند به خاطر زاد و ولد شیطان در وجودشان است در حالی که متوجه این مطلب نیستند. عرض بنده این است که چگونه شیطان توانسته با وجود این تعارضات و متفاوت بودن برنامه‌هایمان با اجنه و شیاطین نزد ما بیاید. خداوند این اجازه را به وی داده است. یعنی به لحاظ تکوینی کاری کرده که می‌تواند میلیاردها انسان را تحت نفوذ شیاطین بیاورد. خداوند به شیطان چنین قدرتی داده است. همان طوری که به شیطان این قدرت را داده است که از مشرق به سمت مغرب برود به او این قدرت را نیز داده تا به درون میلیاردها بشر نفوذ پیدا کند. لذا با وجود عنایت چنین قدرتی از جانب خداوند، دیگر این شبهه که چگونه شیطان توانسته است وارد بدنمان شود با توجه به این مطلب که ما از خاک و شیطان از آتش است پیش نمی‌آید. او با قدرت خدا وارد می‌شود. لذا ما می‌بایست نزد خداوند که به او این قدرت را داده است برویم. به خداوند بگوییم که به شیطان قدرت نفوذ در وجودمان را دادی اکنون نیز با قدرتت او را از وجودمان خارج کن. لذا می‌بینیم که در دعای صحیفه سجادیه دست حضرت به سوی خداوند بلند است و مدام از خداوند درخواست می‌نماید.

و صلی الله علی محمد آل محمد.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=20106

مطالب مشابه

دوری نمودن از افراد بدعت آفرین در شرح دعاي مكارم الاخلاق

لزوم تحصیل فضائل در شرح دعاي مكارم الاخلاق

تحمل اذیت و آزار دیگران و توجه به الطاف خداوند در شرح دعای شریف مکارم الاخلاق

عوامل مؤثر در آرامش روحی در شرح دعاي مكارم الاخلاق

عوامل مهم بازدارنده ارتکاب به گناه

اصلاح نيت و بالا بردن يقين در شرح دعاي مكارم الاخلاق

پندهای اخلاقی و عارفانه به طلاب حوزه علمیه

تفاوت در مراتب ايمان در شرح دعای مکارم الاخلاق

بیانات آیت الله کمیلی در جمع قضات و پرسنل دادگستری کل کهگیلویه و بویراحمد

سفر آیت الله کمیلی به شهر یاسوج به مناسبت اربعین حسینی

نظرات

کلام استاد

کلیپ صوتی

زیارت و دیدار حضرت صاحب الزمان (عج)

ویژه نامه

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ماه ذی القعده

تقویم سلوکی

اعمال ماه ذی القعده

مناسبات ماه ذی القعده

ماه ذى القعده ، نخستین ماه ازماههاى حرام است که در آنها جنگ، حتّى با دشمنان اسلام حرام است; مگر این که جنگ برمسلمین تحمیل شود (سه ماه دیگر از ماههاى حرام، ذى الحجّه، محرّم و رجب است) آتش بس در این چهار ماه وسیله اى براى آرامش جامعه و توفیق براى حجّ وعبادت، حلّ مشکلات اقتصادى و بازنگرى در امر جنگ و یافتن نقطه پایان براى آن و سپس مرهم نهادن بر زخم هاى جانکاه ناشى از آن است. ماهى است که زوّار خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوى خانه خدا حرکت مى کنند، گروهى به مدینه مى روند و قبر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و قبور ائمّه هدى(علیهم السلام) را زیارت مى کنند و آثار تاریخى که در جاى جاى این خاستگاه اسلامى وجود دارد را مى بینند و غرق لذّات روحانى مى شوند (هرچند نابخردان و جاهلان، بسیارى از این آثار عظیم و گرانقدر را از میان برده اند) گروه دیگرى راهى مکّه مى شوند و با انجام مناسک «عمره تمتّع» در انتظار مراسم بزرگ عبادى سیاسى حج مى نشینند و با طواف کعبه و شرکت درصفوف پرشکوه جماعت، روح و جانشان را تازه مى کنند . سیّد بن طاووس در فضیلت این ماه مى گوید: «ماه ذى القعده ماهى است که به هنگام شدّت و گرفتارى، زمان خوبى براى دعاست، و براى رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است. همچنین مى گوید: «این ماه «ماه اجابت دعاها» نامیده شده است; لذا باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در آن روزه حاجت گرفت.