متن بیانات+ارسال صوت

بیانات آیت الله کمیلی خراسانی در شرح فرازهایی از دعای ام داوود (سال ۱۴۳۳ ه.ق)

مقام انسان به قدری بالا است که به جایی می‌رسد که همه چیز برای او سجده، خضوع و خشوع می‌کنند

بسم الله الرحمن الرحیم

دانلود فایل صوتی بیانات حضرت آیت الله کمیلی خراسانی در شرح فرازهایی از دعای ام داوود

تاریخ سخنرانی: 1433 ه.ق

مدت زمان: 00:42:44

حجم فایل: 8.6 مگابایت

دانلود فايل صوتي

متن بیانات آیت الله کمیلی خراسانی در شرح فرازهایی از دعای ام داوود

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و صلی الله علی محمد و اله الطاهرین

داستان تاریخی دعای ام داوود

دعا، خواندن محبوب و راز و نیاز با اوست. یکی از اعمال نیمۀ ماه رجب، عمل ام داوود است. ام داوود، مادر فرزندی به نام داوود بود که داستانی تاریخی دارد. فرزندش گرفتار ظالم، ستمگر و زندانی بود. مادر به دستور امام برای آزادی فرزندش این اعمال را انجام می‌دهد. در سند این روایت آمده که این دعا برای براوردن حاجت، کشف کربت، دفع غمی که از طرف ظالمان پیش می‌آید مؤثر است. با حذف مقدمات هنگام ورود به متن دعای ام داوود، می‌بینیم که این دعای شریف، مملو از حمد و ثنای الهی، ذکر صفات، اسماء پروردگار، حمد و سپاس از نعمت‌هایی که خداوند برای بندگانش مقرر فرموده است. از آن طرف یکپارچه، بی‌نیازی و از این طرف یکپارچه نیاز و فقر است. در این دعا می‌خوانیم که:

بخش اول دعا: حمد و ثنای الهی

«لَكَ الْمَجْدُ وَ لَكَ الْعِزُّ وَ لَكَ الْفَخْرُ وَ لَكَ الْقَهْرُ وَ لَكَ النِّعْمَةُ وَ لَكَ الْعَظَمَةُ وَ لَكَ الرَّحْمَةُ وَ لَكَ السُّلْطَانُ وَ لَكَ الْبَهَاءُ وَ لَكَ التَّسْبِيحُ وَ لَكَ التَّهْلِيلُ وَ لَكَ التَّكْبِيرُ وَ لَكَ مَا يُرَى وَ لَكَ مَا لا يُرَى»؛ برای توست هرچه غیر توست! همۀ اشیایی که از کوچک و بزرگ، زن و مرد، نر و ماده و از عوالم مختلف می‌بینیم اعم از «مَا يُرَى» آن‌هایی که به چشم می‌آید و موجودات غیر مرئی برای اوست و با دست او آفریده شده است. لذا دیگر چیزی باقی نمی‌ماند. وقتی به خداوند می‌گوییم که هرچه هست برای توست، لذا شرک است اگر کسی بخواهد کسی یا چیزی را در ماسوای الله برای غیر او قائل شود. این دعا از امام معصومی است که تمام وجودش توحید است و از ما نیز می‌خواهد که چنین باشیم.

«وَ لَكَ مَا فَوْقَ السَّمَاوَاتِ الْعُلَى وَ لَكَ مَا تَحْتَ الثَّرَى»؛ چه آن‌هایی که در بالا و آسمان‌ها است و چه آن‌هایی که در زمین و زیر طبقات زمین است.

«وَ لَكَ الْأَرَضُونَ السُّفْلَى وَ لَكَ الْآخِرَةُ وَ الْأُولَى وَ لَكَ مَا تَرْضَى بِهِ مِنَ الثَّنَاءِ»؛ سپاس ما به اندازه خودمان است. ولی ما قادر به انجام سپاسی که شایستۀ آن عظمت باشد، نیستیم. لذا می‌گوییم: ما حمدی می‌کنیم که در شأن تو باشد.

«لَكَ مَا تَرْضَى بِهِ مِنَ الثَّنَاءِ وَ الْحَمْدِ وَ الشُّكْرِ وَ النَّعْمَاءِ»

بخش دوم دعا: صلوات بر فرشتگان و ملائکه الهی

سپس به سراغ فرشتگان و ملائکه الهی می‌رود. ما هم باید این گونه باشیم. باید فکر و ذکر خود را به سوی مجردات ببریم. باید از انس و الفتی که به اطرافمان داریم، بیرون بیاییم و به سراغ مخلوقاتی برویم که از نظر غایب هستند ولی هستند. لذا در این دعای شریف از جبرائیل، میکاییل، اسرافیل، حملۀ عرش الهی، کرام الکاتبین، فرشتگان جنت، فرشتگان جهنم، ملک الموت و اعوان ملک الموت سخن به میان آمده. و این به ما آموزش می‌دهد که باید فکرمان را ببریم به سمت موجودات غیبی که خداوند آن‌ها را آفریده است تا از عالم طبیعت و کثرت بیرون بیاییم. لذا می‌فرماید:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى جَبْرَئِيلَ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ وَ الْقَوِيِّ عَلَى أَمْرِكَ وَ الْمُطَاعِ فِي سَمَاوَاتِكَ وَ مَحَالِّ كَرَامَاتِكَ»؛ اسم جبرییل در ابتدا آمده چون ملک اعظم الهی است و این ملک از جانب خداوند، مأموریت‌هایی دارد که انجام می‌دهد. بزرگترین و عظیم‌ترین ملک است. وقتی شما در فرشته الهی فکر می‌کنی که زنده هستند، فعالیت و حضور دارند و این همه ملک و فرشته به امر الهی، کارهایی را انجام می‌دهند، حالتی از تجرد به شما دست می‌دهد. یعنی خوی فرشته را با تفکر در فرشته می‌توان بدست آورد.

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مِيكَائِيلَ مَلَكِ رَحْمَتِكَ وَ الْمَخْلُوقِ لِرَأْفَتِكَ وَ الْمُسْتَغْفِرِ الْمُعِينِ لِأَهْلِ طَاعَتِكَ»؛ این دعا را کسی إنشاء می‌کند که از همه چیز آن باخبر است و به گزاف نیز نمی‌گوید. یکی از کارهای میکاییل «الْمُسْتَغْفِرِ الْمُعِينِ لِأَهْلِ طَاعَتِكَ» است یعنی از طرف خدا مأمور است که طلب مغفرت کند و به اهل عبادت و طاعت کمک دهد. پس این توفیقات غیبی که گاهی شاملِ حالِ بندگان می‌شوند -که حالا چقدر از این‌ها هستند که ما اصلاً به آن‌ها توجهی نداریم،- اما توفیقاتی که به آن‌ها دست پیدا می‌کنیم مثلاً گاهی در زندگیمان یک نعمت‌هایِ معنویِ روحیِ نوری بدون آن‌که مسبوق داشته باشد، پیش می‌آید که این‌ها از کجاست؟ اگر از کمک خدا و این ملائکه نیست پس از کجا می‌آید؟ دربارۀ جبرییل نیز فرموده: «النَّاصِرِ لاولیائک(لِأَنْبِيَائِكَ)» یعنی ناصر، یار و یاور است. ما باید این‌ها را درک کنیم. ما باید همراهی این فرشتگان را با خودمان درک کنیم.

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى إِسْرَافِيلَ حَامِلِ عَرْشِكَ وَ صَاحِبِ الصُّورِ الْمُنْتَظِرِ لِأَمْرِكَ»؛ اسرافیل، منتظر امر خداست! چه وقت اسرافیل در صورش خواهد دمید تا آن‌ها که مرده‌اند، زنده شوند؟ این دم اسرافیلی می‌خواهد!

«و صَاحِبِ الصُّورِ الْمُنْتَظِرِ لِأَمْرِكَ الْوَجِلِ الْمُشْفِقِ مِنْ خِيفَتِكَ»؛ همیشه از مقام و عظمت الهی در حال خوف وخشیت است. حالا یک ملک این‌طور است. پس انسانی که خلیفه الله و از ملک نیز بالاتر است چگونه باید باشد؟

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى حَمَلَةِ الْعَرْشِ الطَّاهِرِينَ وَ عَلَى السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ الطَّيِّبِينَ وَ عَلَى مَلائِكَتِكَ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ وَ عَلَى مَلائِكَةِ الْجِنَانِ وَ خَزَنَةِ النِّيرَانِ وَ مَلَكِ الْمَوْتِ وَ الْأَعْوَانِ يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ»

تا این قسمت، بخشی از دعا، راجع به فرشتگان الهی و کارشان در این دنیا است که معرفت انسان را می‌طلبد. یعنی انسان هرقدر که می‌تواند باید معرفتش را توسعه دهد. پس یک بخش از دعا راجع به حمد و ثنای الهی و بخشی دیگر راجع به ملائکه بود. در ادامه به سراغ انبیاء و پیامبران می‌رود.

بخش سوم دعا: صلوات بر حضرت ادم و حضرت حوا

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أَبِينَا آدَمَ بَدِيعِ فِطْرَتِكَ الَّذِي كَرَّمْتَهُ بِسُجُودِ مَلائِكَتِكَ وَ أَبَحْتَهُ جَنَّتَكَ»؛ ابوالبشر اولین انسانی است که در روی زمین خلق شد و ملائکه مأمور به تعظیم او شدند. این نشان می‌دهد، مقام انسان به قدری بالا است که به جایی می‌رسد که همه چیز برای او سجده، خضوع و خشوع می‌کنند؛ چون ملکوتی، الهی و خدایی شده است. پس سجده و خضوع این عالم برای این بدن ظاهری نیست بلکه وقتی انسانی، کامل و موحد شد، همه چیز در خضوع و خشوع او در می‌آیند. در واقع سجده هم برای خدا است و به خاطر خدایی شدن این‌طور می‌شود.

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى أُمِّنَا حَوَّاءَ الْمُطَهَّرَةِ مِنَ الرِّجْسِ الْمُصَفَّاةِ مِنَ الدَّنَسِ الْمُفَضَّلَةِ مِنَ الْإِنْسِ الْمُتَرَدِّدَةِ بَيْنَ مَحَالِّ الْقُدْسِ»؛ بعد از آدم، اولین زنی که در این عالم آفریده شد، حضرت حواست که مادر همه بشر است. ما نباید پدر و مادر اصلی خود را فراموش کنیم. برای آن‌ها باید دعا کنیم و صلوات و درود بفرستیم. حوا همانند زنان دیگری که اهل کمال بودند، پیشوایی برای مردان و زنان است. در فضیلتش در این دعا این جملات آمده است که: «الْمُطَهَّرَةِ مِنَ الرِّجْسِ» هرچند که ترک اولی کرده‌اند ولی همان نیز سبب تطهیرشان شد و از رجس و پلیدی پاک شدند. «الْمُصَفَّاةِ مِنَ الدَّنَسِ الْمُفَضَّلَةِ مِنَ الْإِنْسِ» یعنی حوا زنی است که از میان انسی‌ها، مفضل و برتر است. «الْمُتَرَدِّدَةِ بَيْنَ مَحَالِّ الْقُدْسِ» حوا زنی است که بین قدسیان، تردد دارد. به علت بالا و رفیع بودنِ جایگاهش بین قدسیان و ملکوتیان در حال تردد است. بعد از پدر و مادر، دعای ام داوود در مورد فرزندان آدم و حوا است؛ از آن‌هایی که جزء ۱۲۴ هزار پیغمبر هستند. اسامی بیش از ۴۰ نفر از آن‌ها در این دعا آمده است. قلب شما با گفتن یک به یک این اسامی و توجه قلبی به این ارواح و ذوات مقدسه نورانی می‌شود.

بخش چهارم دعا: صلوات بر انبیاء و پیغمبران

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى هَابِيلَ وَ شَيْثٍ وَ إِدْرِيسَ وَ نُوحٍ وَ هُودٍ وَ صَالِحٍ وَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ يُوسُفَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ لُوطٍ وَ شُعَيْبٍ وَ أَيُّوبَ وَ مُوسَى وَ هَارُونَ وَ يُوشَعَ وَ مِيشَا وَ الْخِضْرِ وَ ذِي الْقَرْنَيْنِ وَ يُونُسَ وَ إِلْيَاسَ وَ الْيَسَعِ وَ ذِي الْكِفْلِ وَ طَالُوتَ وَ دَاوُدَ وَ سُلَيْمَانَ وَ زَكَرِيَّا وَ شَعْيَا وَ يَحْيَى وَ تُورَخَ وَ مَتَّى وَ إِرْمِيَا وَ حَيْقُوقَ وَ دَانِيَالَ وَ عُزَيْرٍ وَ عِيسَى وَ شَمْعُونَ وَ جِرْجِيسَ وَ الْحَوَارِيِّينَ وَ الْأَتْبَاعِ وَ خَالِدٍ وَ حَنْظَلَةَ وَ لُقْمَانَ»

در این دعا اسامی تعدادی از اولیاء الله، بزرگان دین و پیامبران آمده است تا به یادشان باشیم و با ذکر این نام‌های مقدس در احوالات، ایثارگری‌ها و فداکاری‌هایشان تفکر کنیم. هر کدامشان در دوران خود، متحمل بلاهایی شدند و چقدر برای دعوت خلق خدا به خدا جان‌نثاری کردند. چقدر قدردان‌شان هستیم؟ چقدر پی‌گیر راهشان هستیم؟ بالاخره آن‌ها به گردنمان حق دارند! تمامی انبیاء، اولیاء و خوبانی که از اول دنیا به این زمین آمدند در وجود ما نقش و تأثیری داشته‌اند. انسان باید باور کند که اگر این خوبان در تولید این نسل‌ها نبودند، آیا ما امروز بودیم؟ آیا مرهون آن همه جان‌نثاری و زحمات آن‌ها هستیم؟ تمامی آن‌ها در وجود ما تأثیر و نقشی داشتند. تمامی آن‌ها ذوی الحقوق ما هستند. جایی که حضرت علی – علیه السلام- می‌فرمایند:

«من علّمنی حرفاً»، کسی که یک حرف به من یاد دهد، «فقد صیّرنی عبداً» من به خاطر همان یک کلمه، بردۀ او می شوم و او حق مولایی بر برده دارد. پس حالا بیایید و حساب کنید و ببینید چقدر از اعصار گذشته تا به حال این همه انبیاء و اولیاء دست به دست هم داده‌اند تا به این‌جا رسیده‌ایم.

بخش پنجم دعا: صلوات بر اوصیا، شهداء، اهل سعادت و به ویژه محمد و آل محمد

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَوْصِيَاءِ وَ السُّعَدَاءِ وَ الشُّهَدَاءِ وَ أَئِمَّةِ الْهُدَى اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّيَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِينَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِ»

پس از سلام و صلوات بر پیغمبران نوبت به اوصیاء ایشان، شهیدان، اهل سعادت، اهل هدایت، آن‌هایی که هر کدامشان یک بدل و وتد هستند، می‌رسد. وقتی هیئتی تشکیل می‌دهید، می‌گویید: فلانی عضو این هیئت است و عضوِ علی البدل هم انتخاب می‌کنید تا این عضو علی البدل کار را در غیاب او انجام دهد. پس فردی که می‌خواهد مقام بدلیت را بگیرد یک فرد ساده‌ای نیست. «ابدال» جمع بدل و «اوتاد» جمع وتد است. «وتد» به معنای میخ بزرگ است. یعنی آن‌ها به واسطۀ عبادت، طاعت و قرب پروردگاری، وتدها و میخ‌های روی زمین هستند. همانند کوه‌هایی که روی زمین هستند چون اگر این کوه‌ها نباشند، زمین نمی‌تواند خودش را نگه دارد. البته این گروه بجز انبیاء هستند. «سُیاح» جمع سائح است و مقصود از سیاحت، یک سیاحت معنوی و الهی است. یعنی در روح و رضوان الهی سیاحت می‌کند. «عباد» جمع عابد است؛ «مخلصین» جمع مخلص است؛ تا اینکه به زهاد و اهل جد و اجتهاد می‌رسد. اهل جد و اجتهاد، کسانی هستند که در راه خدا با جدیت، جهد، سختی و تعب پیش می‌روند و این گونه افراد در عصر غیبت، پیرو حضرت بقیه الله -عجل الله تعالی فرجه الشریف- هستند. حضرت ایشان را نیز تحت نظر دارند. پس جماعت اهل جد و اجتهاد نیز مورد نظر حضرت هستند و این نشان می‌دهد که این صفت یک صفت بارز و برجسته‌ای است که حضرت آن‌ها را هم تحت نظر دارند. ما نیز سعی کنیم تا اهل جدّ و اجتهاد شویم. در ادامه دعا به محبوب و معشوق می‌رسد. در آن‌جا سخن از صفات و اسماء اوست.

بخش ششم دعا: راز و نیاز با محبوب و معشوق

«يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا حَلِيمُ يَا كَرِيمُ يَا عَظِيمُ يَا جَلِيلُ يَا مُنِيلُ يَا جَمِيلُ يَا كَفِيلُ يَا وَكِيلُ يَا مُقِيلُ يَا مُجِيرُ يَا خَبِيرُ يَا مُنِيرُ يَا مُبِيرُ يَا مَنِيعُ يَا مُدِيلُ يَا مُحِيلُ يَا كَبِيرُ يَا قَدِيرُ يَا بَصِيرُ يَا شَكُورُ يَا بَرُّ يَا طهْرُ يَا طَاهِرُ يَا قَاهِرُ يَا ظَاهِرُ يَا بَاطِنُ يَا سَاتِرُ يَا مُحِيط»

محیط یعنی ای خدایی که به تمام احوال من و همچنین احوال همۀ جهان احاطه داری.

«يَا مُقْتَدِرُ يَا حَفِيظُ يَا مُتَجَبِّر يَا جبروت»؛ جبروت و عظمت الهی را باید درک نمود.

«يَا قَرِيبُ يَا وَدُودُ يَا حَمِيدُ يَا مَجِيدُ»؛ هر کدام از این اسماء به نوعی به صفات الهی اعم از صفات ذاتی و صفات فعلی اشاره دارد. وقتی عارف راه خدا این نام‌های مقدس را به زبان می‌آورد یا می‌شنود به دلش می‌نشیند. با این اسم‌ها حال می‌کند؛ و با این اسماء، رضوان و روح الهی را احساس می‌کند.

« يَا مُبْدِئُ يَا مُعِيدُ يَا شَهِيدُ يَا مُحْسِنُ يَا مُجْمِلُ يَا مُنْعِمُ يَا مُفْضِلُ»؛ معتکفین، ساعات پایانی روز را در حالت غوث، استغاثه، التجاء، و تضرع و ابتهاج هستند.

«يَا قَابِضُ يَا بَاسِطُ يَا هَادِي يَا مُرْسِلُ يَا مُرْشِدُ يَا مُسَدِّدُ يَا مُعْطِي يَا مَانِعُ يَا دَافِعُ يَا رَافِعُ يَا بَاقِي»

دلهایمان را با این نام‌های مقدس، نورانی کنیم و روحمان را جلاء دهیم.

«يَا وَاقِي يَا خَلاقُ يَا وَهَّابُ يَا تَوَّابُ»؛ تواب آن کسی است که هر زمان و هر چقدر توبه بکنی، توبه‌ات را می‌پذیرد.

«يَا فَتَّاحُ يَا نَفَّاحُ يَا مُرْتَاحُ يَا مَنْ بِيَدِهِ كُلُّ مِفْتَاحٍ»؛ ای خدایی که هر مفتاح و کلیدی به دست اوست. خدایا! تو مفتاح همۀ مشکلاتمان هستی. خدایا چه ساعتی بهتر از این ساعت و چه مجلسی بهتر از این مجلس است. خدایا اگر به این دل‌ها عنایت نکنی پس چه وقت می‌خواهی عنایت بفرمایی؟

« يَا نَفَّاعُ يَا رَءُوفُ يَا عَطُوفُ يَا كَافِي يَا شَافِي»؛ از اسباب دنیوی، مادیات و این علت و معلول‌ها بیرون بیاییم. خداوند مبدأ و علت العلل است. تمامی فکرمان را در خداوند متمرکز کنیم تا حقیقت این اسماء برای ما جلوه کند.

«يَا مُعَافِي يَا مُكَافِي يَا وَفِيُّ يَا مُهَيْمِنُ يَا عَزِيزُ يَا جَبَّارُ يَا مُتَكَبِّرُ يَا سَلامُ يَا مُؤْمِنُ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ»

و صلی الله علی محمد و اله الطاهرین.