شرح دعای بعد از نماز روز آخر سال
برای روز آخر ذیالحجّه كه آخرین روز از سال عرب است سيّد در اقبال یک روایت ذکر کرده است. در چنین روزی دو رکعت نماز بجا اورده شود. که در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره توحید و ده مرتبه آیتالکرسی و بعد از نماز دعایی دارد.
اگر این دعا و نماز با توجه و اخلاص خوانده شود؛ صدای شیطان در میآید که وای بر من! با این نمازی که خواند و کلماتی که در دعا بود هرچه من در این سال در حق او تعب کشیدم همه را خراب کرد؛ و همچنین شهادت میدهند که سال گذشته برای او سال خوب و ختم به خیر شده است.
البته این یک معرفتی را نیز میخواهد. مثلاً گفته میشود: زیارت حضرت امام حسین علیهالسلام چقدر ثواب دارد. یا اگر فلان عمل انجام شود تمام گناهانتان بخشیده میشود. این مطلب به همین آسانی حاصل نمیشود.
1- اولاً شما چقدر باید خدا را غفور بدانی و بزرگ بشماری؛
2- خودت را در مقابل او کوچک بشماری؛
3- و بعد بگویی: خداوند یک چنین کرم و مغفرتی دارد؛ این امید را داشته باشی که بخواهی این نماز و دعا را بخوانی. و این گونه پیش بیاید که سال شما در این دوازده ماه گذشته، سال خوبی بوده باشد.
بالاخره حوادثی در این ۱۲ ماه پیش آمده، بالاخره انسان بالا و پایین شده و گناهانی از او سر زده است. بعد همه اینها را بگوییم و با یک نماز و دعا تمام میشود؟ شیطان هم انطور میگوید؟
این مطلب یک عارفاً بحقه میخواهد. این یک معرفت، امید زیاد و حسنظنی به خدا میخواهد.
رفقا مسئله سوءظن و حسنظن را دست کم نگیرید. ما نسبت به خدا سوءظن داریم.
️یعنی در مسئله کرم، فضل و غفران خدا سوءظن داریم. که آیا خدا چنین خواهد کرد یا نه! شک و سوءظن داریم.
در قضا و حوادث نیز گفتهاند که:
به خدا حسنظن داشته باشید.
انسان به مومن نیز باید حسن ظن داشته باشد.
به استادش حسنظن داشته باشد. خوشبین باشد.
بدبینی و کم بینیها انسان را اذیت میکند.
هم خودش را اذیت میکند؛
هم دیگران را اذیت میکند؛
هم استادش را اذیت میکند. همه اینها اذیت میشوند.
اللَّهُمَّ مَا عَمِلْتُ فِي هَذِهِ السَّنَةِ مِنْ عَمَلٍ نَهَيْتَنِی عَنْهُ وَ لَمْ تَرْضَهُ وَ نَسِيتُهُ وَ لَمْ تَنْسَهُ وَ دَعَوْتَنِي إِلَى التَّوْبَةِ بَعْدَ اجْتِرَائِی عَلَيْك اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَسْتَغْفِرُكَ مِنْهُ فَاغْفِرْ لِی وَ مَا عَمِلْتُ مِنْ عَمَلٍ يُقَرِّبُنِی إِلَيْكَ فَاقْبَلْهُ مِنِّی وَ لا تَقْطَعْ رَجَائِی مِنْكَ يَا كَرِيمُ.
انسان باید این کلمات را با باور، یقین، ایمان، توجه و اخلاص بخواند. اینها کلماتی نیست که انسان همینطوری بخواند و رد شود. بعضی چند ورق دعا را یک دفعه میخوانند و از آن رد میشوند. دوخط آن را بخوان و ببین چه میگوید.
اصلاً عزیز من باید دعا را با خودت تطبیق بدهی. انسان باید وقتی یک به یک کلمات دعا را میخواند با سرعت نخواند. بلکه یک جمله را بخواند و با اوضاع و احوال خودش مطابقت دهد سپس جملات بعدی بخواند.
حالا این دعا میگوید:
خدایا در این سال اعمالی را انجام دادهام که مورد پسند تو نبوده. تو نهی کرده بودی و نباید آنها را انجام میدادم. حالا اینها رذایل اخلاقی است که منهی شده یا گناهان شرعی است که مَنهی الزامی یا غیر الزامی شده است.
و لَمْ تَرْضَهُ؛ که اینها مورد رضایت تو نبوده و این اعمال تو را خرسند نکرده است و بعد مشکل اینجا است که:
وَ نَسِيتُهُ وَ لَمْ تَنْسَهُ؛ من میخواهم یک به یک اینها را محاسبه کنم. محاسبه آخر سال لازم است. یکی از مراقبات آخر سال همین است. یک سال از عمرمان گذشت. حالا من آمار گناهانم را ندارم؛ چون جایی یادداشت نکردهام که بگویم کجا بودم؛ کجا رفتم؛ با چشم و گوشم چه گناهانی را انجام دادهام. اینها خیلی مراقبه میخواهد؛
البته عدهای هستند که روز به روز مراقبههایشان را انجام میدهند. کارها و اعمالشان را میدانند. لذا میدانند در یک سال کجا رفتند و چکار کردند. این به شرط مراقبه روزمره است. حالا شما فراموش کردهای ولی خدا که فراموش نمیکند.
وَ دَعَوْتَنِي إِلَى التَّوْبَةِ بَعْدَ اجْتِرَائِی عَلَيْك؛ بعد هم که گفتی باید توبه کنی. جرات کردم؛ بیادبی و بیتربیتی کردم؛ بالاخره مخالتهایی از من سر زده که همه اینها در صحیفه اعمال من در پیشگاه خداوند ضبط شده است. خدا هم فراموش نکرده و همه را میداند که چکار کردهایم.
حالا شما گفتهای که توبه کن! حالا من میخواهم توبه کنم. این توبه چگونه پیش میآید؟
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَسْتَغْفِرُكَ مِنْهُ فَاغْفِرْلِی؛ آیا خداوند با یک جمله استغفرلله ربی و اتوب الیه از همه آن گذشتهها میگذرد؟
میگویند: بله میشود. حالا شما مدام بگو که نمیشود! آیه یاس بخوان! مدام بگو نمیشود! وقتی خود خداوند میگوید، میشود؛ خداوند لطف و کرم دارد و میشود.
اما یک جاهایی هم حق الناس است. حق الله را خداوند میگذرد. اما یک جاهایی حقالناس است آنها را چکار کنیم؟ اگر میدانیم که از چه کسی غیبت کردهایم باید برویم حلالیت بطلبیم. حالا اگر نمیشود و فتنهای ایجاد میشود باید برای آن فرد طلب مغفرت کنیم؛ صدقه بدهیم. رد مظالم بدهیم.
وَ مَا عَمِلْتُ مِنْ عَمَلٍ يُقَرِّبُنِی؛ پس اینجا، دو وجه است. یک وجه نسبت به سیئات و یک وجه نسبت به حسنات است. ممکن است در این یک سال بالاخره واجبات و مستحباتی را انجام داده باشیم و اینها اعمالی باشد که ما را به خدا نزدیک کرده باشد.
اما نمیدانیم که بالاخره تمام این اعمال ما، تمام حسنات و خیرات ما مورد لطف و قبول الهی قرار گرفته است یا نه؟ در اینجا یک کلمه به خدا میگوییم. و آن یک کلمه چیست؟
فَاقْبَلْهُ مِنِّی وَ لا تَقْطَعْ رَجَائِی مِنْكَ يَا كَرِيمُ؛ کارهایی را که انجام دادهام از من قبول کن و ناامیدم نکن. ای خدایی که اسمت کریم است با کرمت از من قبول کن.
وفدت على الكريم بغير زاد من الحسنات والقلب السليم و ان الزاد أقبح كل شيء إذا كان الوفود على الكريم؛ وقتی با یک کریم صحبت میکنیم. از کریم میخواهیم. چرا خدا نگذرد؟ چرا کرم نکند؟ لذا شیطان صدایش در میآید که هرچه در این سال رشته بودم پنبه شد با این نماز و دعا خود را به خدا نزدیک کرد. و تمام ارزوهایی را که شیطان داشت خراب و نابود کرد.