بیانات حضرت آیت الله کمیلی خراسانی در خصوص حدیث هشتاد گناه حضرت امام زینالعابدین «علیهالسلام»
تاریخ: ۱۳۹۸/۰۵/۱۳ مشهد مقدس
بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین
متن بیانات معظم له
حدیثی را شیخ صدوق «رضوانالله علیه» در صفحۀ ۴۸۸ کتاب معانی الاخبار در حدیث شمارۀ ۵۱۲ نقل فرمودهاند. سند روایت بدین صورت است:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفُضَيْلِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا خَالِدٍ اَلْكَابُلِيَّ؛ اباخالدکابلی از اصحاب حضرت امام زینالعابدین «علیهالسلام» است؛ ایشان این روایت را بدون واسطه از امام چهارم نقل میکند.
ایشان میفرمایند از امام چهارم شنیدم راجع به:
۱-گناهانی که سبب تغییر و سلب نعمت میشود. ۲-گناهانی که موجب ندامت و پشیمانی میشود. -البته امام چهارم راجع به اینکه این گناهان چگونه گناهانی هستند توضیح میدهند و یکبهیک آنها را بیان میفرمایند.- ۳-گناهانی که موجب نزول نقمت و بلا میشود. ۴-گناهانی که جلوی قسمت پروردگار و روزیها را میگیرد. ۵-گناهانی که موجب میشود عصمت و حیا دریده و پاره شود. ۶-گناهانی که موجب نزول بلا میشود. ۷-گناهانی که سبب تسلط دشمنان بر ما میشود. ۸-گناهانی که موجب فنا و زوال انسان میشود؛ ۹-گناهانی که موجب میشود انسان دیگر امید نداشته باشد. ۱۰-گناهانی که موجب میشود کلاً زندگی و هوا ظلمانی شود. ۱۱-گناهانی که موجب پاره شدن پردۀ رحمت میشود. ۱۲-گناهانی که موجب میشود دعا مستجاب نشود؛ ۱۳-گناهانی که موجب میشود باران نیاید؛
موارد فوق انواع و اقسام گناهان بود. البته در ادعیه نیز به آنها اشاره شده است. مثلاً در دعای کمیل شب جمعه میخوانیم: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَهْتِكُ الْعِصَمَ؛ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ النِّقَمَ؛ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ؛ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَحْبِسُ الدُّعَاءَ؛ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ الْبَلاَءَ
در ادعیه غیر از دعای کمیل نیز آمده است: اللهم اِغْفِرْ لِيَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِي تُعَجِّلُ اَلْفَنَاءَ؛ اللهم اِغْفِرْ لِيَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِي تُظْلِمُ اَلْهَوَاءَ؛ اللهم اِغْفِرْ لِيَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِي تَكْشِفُ اَلْغِطَاءَ؛ اللهم اغفر لي الذنوب التي تحبس قطر السماء؛ اللهم اِغْفِرْ لِيَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِي تُدِيلُ اَلْأَعْدَاءَ؛ اللهم اغفرلی الذنوب التی تدفع القسم.
در ادعیه به این گناهان اشاره شده است اما راجع به این گناهان که سبب این همه مفاسد میشود توضیحی نیامده است. اگر بخواهیم در این حدیث طولانی و مفصل این گناهان را شمارش کنیم میتوانیم عرض کنیم:
۱-گناهانی که موجب سلب نعمت میشود. ۲- گناهانی که موجب ندامت میشود. ۳- گناهانی که نقمت را میآورد. ۴- گناهانی که موجب هتک عصمت میشود. ۵- گناهانی که موجب نزول بلا میشود. ۶- گناهانی که موجب تسلط دشمن میشود. ۷- گناهانی که موجب سرعت فنا و کوتاهی عمر میشود. ۸- گناهانی که موجب سلب امید از خدا میشود. ۹- گناهانی که موجب ظلمانی شدن آب و هوا و مناخ زندگی میشود. ۱۰- گناهانی که موجب رسوایی میشود. ۱۱- گناهانی که موجب حبس دعا میشود. ۱۲- گناهانی که موجب حبس باران میشود. این موارد چندین نوع گناه است. شیخ صدوق از امام زینالعابدین با آن سلسله سندی که عرض کردیم تمام گناهان این موضوعات چندگانه را نام میبرد. میفرمایند:
۱- گناهانی که موجب تغییر نعمتها میشوند، عبارتند از:
۱-۱- گناه تعدی و تجاوز به مردم
۱-۲- کنار نهادن عادت خیر و نیکی کردن
۱-۳- کفران نعمت
۱-۴- و ترک شکرگذاری است. خداوند دربارۀ قومی نعمتی را تغییر نمیدهد مگر آن قوم تغییر دهند؛ یعنی زوال نعمت نتیجۀ عملکرد خود مردم است.
۲-گناهانی که موجب پشیمانی انسان میشود عبارتند از:
۲-۱- قتل نفس است البته نفسی که خداوند آن را محترم شمرده است. همان نفسی که در داستان قابیل آمده که برادرش هابیل را از روی حسادت و بیگناه کشت؛ نتوانست جلوی نفسش را بگیرد و نفسش او را وسوسه کرد و هابیل را به کشتن داد؛ سپس یک دفعه پشیمان شد ولی دیگر فایدهای نداشت.
۳- گناهانی که کیفرهای الهی را فرود میآورد عبارتند از:
۳-۱- نافرمانی کردن فرد عارف و دانا به ستم؛ یعنی بداند که این کار در حق دیگری ستم است.
۳-۲- تعدی کردن به مردم
۳-۳- مسخره کردن مردم
۳-۴- دست انداختن مردم
۴- گناهانی که قسمتهای خدایی را پس میزند؛ یعنی قسمت شده که یک روزی از غیب به انسان برسد ولی انجام گناه مانع میشود آنچه در تقسیمات الهی قسمت شده به او برسد.
۴-۱- اظهار فقر به دیگران
۴-۲-خواب ماندن از نماز عشا
۴-۳- خواب ماندن از نماز صبح. قضا شدن نماز صبح
۴-۴- کوچک شمردن نعمتهای پروردگار
۴-۵- شکایت کردن از معبود توانا و بزرگ
۵- گناهانی که پردههای حیا و حرمت را میدرد و هتک عصمت میکند عبارتند از:
۵-۱- شرابخواری
۵-۲- قمار بازی
۵-۳- مردم را به سخره و شوخی گرفتن و خندانیدن
۵-۴- بیان عیوب مردم
۵-۵- همنشینی با افراد بدنام
۶- گناهانی که سبب بلا میشود عبارتند از:
۶-۱- به فریاد غمزدگان نرسیدن
۶-۲- یاری نکردن ستمدیدگان و مظلومان
۶-۳- ترک امر به معروف و نهی از منکر
۷- گناهان که دشمنان را چیره و خیره میکند عبارتند از:
۷-۱- آشکارا ظلم کردن
۷-۲- آشکارا گناه کردن
۷-۳- روا شمردن محرمات الهی
۷-۴- نافرمانی از خوبان
۷-۵- پیروی از بدان
۸- گناهانی که مرگ را شتاب میبخشد عبارتند از:
۸-۱- بریدن پیوند خویشاوندی
۸-۲- سوگند دروغ خوردن
۸-۳- سخن دروغ گفتن
۸-۴- زنا
۸-۵- بستن راه عمومی مردم مسلمان
۸-۶- به ناحق ادعای امامت کردن
۹- گناهانی که امید را از دل میبرد و قطع امید میکند عبارتند از:
۹-۱- یأس از لطف خدا
۹-۲- نا امیدی از رحمت خدا
۹-۳- اعتماد کردن به غیر خدا
۹-۴- دروغ شمردن وعده های الهی
۱۰- گناهانی که هوا را تیره و تار و روزگار انسان را تاریک و سیاه میکند عبارتند از:
۱۰-۱- جادوگری
۱۰-۲- پیشگویی
۱۰-۳- اعتقاد به تاثیر ستارگان
۱۰-۴- دروغ شمردن تقدیر و مقدرات الهی
۱۰-۵- نافرمانی از پدر و مادر
۱۱- گناهانی که پردههای عفت و عصمت را پرده میکند، کنار میزند یا رسوایی به بار میآورد عبارتند از:
۱۱-۱- قرض گرفتن به قصد پس ندادن
۱۱-۲- زیادهروی در مخارج بیهوده
۱۱-۳- بخل ورزیدن نسبت به خرج فرزند، عیال و خویشاوندان
۱۱-۴- بد اخلاقی
۱۱-۵- کم صبری
۱۱-۶- بی حوصلگی
۱۱-۷- تنبلی
۱۱-۸- خوار شمردن دینداران الهی
۱۲- گناهانی که مانع استجابت دعا میشود عبارتند از:
۱۲-۱- بدی نیت شخص
۱۲-۲- خبث باطن
۱۲-۳- دورویی با برادران و دوستان
۱۲-۴- باور نداشتن اجابت دعا
۱۲-۵- به تأخیر انداختن نمازهای واجب تا اینکه وقت آن بگذرد
۱۲-۶- تقرب نجستن به خدا از طریق نیکوکاری و صدقه
۱۲-۷- بدزبانی
۱۲-۸- و زشتگویی
۱۳- گناهانی که بارش آسمان را میبندد عبارتند از:
۱۳-۱- قضاوت ظالمانه قاضیها. یعنی قاضی نسبت به یک پرونده ظلم کند.
۱۳-۲- شهادت دروغ
۱۳-۳- کتمان شهادت
۱۳-۴- جلوگیری از دادن زکات و قرض الحسنه و همچنین ندادن نیازها به مردم و همسایگان. آنچه همسایه از انسان میخواهد و نمیدهد مانند: دیگ بزرگ، کلنگ، بیل و امثال آنها. وقتی همسایه کمکی میخواهد، انسان باید هر کمکی که میتواند انجام دهد.
۱۳-۵- سختدلی نسبت به فقرا
۱۳-۶- ستم به یتیمان و بیوه زنان
۱۳-۷- راندن سائل با تندی و تشر. یعنی فقیری میآید و سؤال میکند و انسان تمکن دارد که کمک دهد اما کمک ندهد.
۱۳-۸- فقیری که در شب آمده و میتواند کمکش کند اما ردش میکند.
نتیجهگیری
با این توضیحات متوجه شدیم که چه بسیار گناهانی که آنها را از نظر بردهایم. وقتی امام معصومی بیاید و انواع و اقسام گناهان را برای ما بشمارد، متوجه میشویم که باید چکار کنیم. توجه کنید باید مراقبه و دقت داشت تا گناهی از این گناهان از شخص سالک صادر نشود و الا همین گناهان سبب سدّ طریق، سدّ رحمت الهی و سلب توفیقات میشود. باعث میشود انسان در این راه ترقی نکند و حالاتی برایش ایجاد شود که بگوید من دیگر به درد این راه نمی خورم. خودش متوجه نیست که از این همه گناهانی که نام بردیم چهبسا گناهانی از او سر زده و توبه نکرده باشد. لذا هرچه زودتر توبه کنیم و مراقبات قلبی خود را بیشتر کنیم در راه سیر و سلوک، توفیقات بیشتری نصیبمان خواهد شد.