به مناسبت شب ۲۵ام ماه رجب المرجب مصادف با شب شهادت امام هفتم موسی بن جعفر علیه السلام، تاریخچه مختصری از زندگینامه حضرت خدمتتان ارائه میشود. قبل از ورود به بحث روایتی در خصوص کار و کارگر خدمتتان عرض میشود.
روایتی در خصوص کار و کارگر
حسن بن علی بن ابی حمزه، راوی این روایت از پدرشان نقل نمودهاند که روزی حضرت امام موسی بن جعفر را که هر دو پای مبارکشان از عرق کار خیس بود در حال اشتغال به فعالیت کشاورزی در زمینشان مشاهده نمودم. خدمت حضرت عرض نمودم، فدایتان شوم، کارگرانتان کجا هستند که اینچنین به کار اشتغال یافتهاید؟
حضرت فرمودند: “قد عَمِلَ بِالْیَدِ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ مِنْ أَبِی فِی أَرْضِهِ”. در گذشته افرادی از آبا و اجدادم در زمینشان کار میکردند که در فضیلت از من و پدرم برتر بودند. علی بن حمزه پرسید: آنها چه کسی بودند ؟ امام پاسخ دادند: « رسُولُ اللَّهِ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ آبَائِی کُلُّهُمْ کانوا قَدْ عَمِلُوا بِأَیْدِیهِمْ وَ هُوَ مِنْ عَمَلِ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الاوصیاء و الصَّالِحِینَ »، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و امیرالمؤمنین علیهالسلام و تمامی پدرانم به دست خویش کار میکردند و این از کار پیامبران، فرستادگان خدا و شایستگان است.
این روایت در اصول کافی جلد ۵ صفحه ۷۵ و همچنین من لا یحضره الفقیه جلد ۳ صفحه ۱۶۲ آمده است.
زندگینامه امام کاظم علیه السلام
امام کاظم علیه السلام به کاظم الغیظ یعنی فرو برنده خشم خویش شهرت داشتند. ایشان بعد از رحلت پیامبر هفتمین پیشوای مسلمانان و خورشیدی فروزنده از خورشیدهای معرفت در میان جامعه بشریت هستند. آن حضرت از خاندان پاکی است که پیامبر عظیم الشان اسلام ایشان را همسنگ قرآن در حدیث ثقلین بیان کرده اند. حضرت موسی بن جعفر از درخت بلند و تناور چنین شجره طیبهای هستند.
حضرت در سال ۱۲۸ قمری روزگار پایانی حکومت بنی امیه در مدینه منوره و با آغاز پیدایش حکومت بنی عباس که با شعار الرضا من آل محمد به قدرت رسیدند به دنیا آمدند. دو دهه از عمرشان به زندگی در زمان حیات پدر بزرگوارشان امام صادق (ع) گذشت و در مکتب ایشان نشو و نما کردند.
خلفای عباسی در این مقطع از حیات مبارک حضرت موسی بن جعفر سفاح و منصور بودند تا جائی که در بیست و پنجم ماه شوال سال ۱۴۸ قمری منصور ملعون پدر بزرگوارشان را به شهادت رساندند. دوران حیات حضرت در زمان چنین حاکمانی بوده است. امام صادق (ع) برای حفاظت از جان حضرت موسی بن جعفر تدابیری اندیشیدند تا در بدترین شرایط سیاسی، جنبش رسالت الهی تداوم یابد. بدین ترتیب این درخت تناور و پر شاخ و برگ و سر به آسمان کشیده به ثمر نشست و در سه دهه از عمر سراسر از هدایتشان از آزادی نسبی روزگار حاکم مهدی عباسی و حدود یک دهه در روزگار حکومت هارون الرشید برخوردار بودند.
پایههای حکومت عباسی در سه دهه نخستین عمر آن حضرت هنوز به طور کامل قوت نگرفته بود. اما امام موسی بن جعفر در دهه چهارم زندگیشان یعنی در سنین چهل سالگی با فشارها و تنگناهایی مواجه شدند. وقتی به سیرت و زندگی آن حضرت نگاه میکنیم، میبینیم فشارهای وارد شده بر حضرت نظیر زندانی شدنهای طولانی در چندین زندان بر هیچ یک از امامان دیگر وارد نشده بود.
طرحهای خبیثی به صورت مکرر از طرف حکام وقت برای از میان برداشتن و به شهادت رسانیدن حضرت پیریزی میشد.
در تاریخ نقل شده است هارون الرشید در هنگام دستگیری امام کاظم علیه السلام با اشاره به قبر پیامبر و خطاب به ایشان در مدینه منوره با حالت عذرخواهی گفت: بازداشت نواده شما به خاطر آن است که وجود ایشان منشا تفرقه و پراکندگی در میان امت اسلام بوده است. حال شما ببینید برای امام رئوف اینچنین نقشهای میریزند و اینچنین تهمتی به آن حضرت میزنند! إنا لله و إنا إلیه راجعون.
هرچند امام کاظم علیه السلام در معرض شکنجههای هارونی قرار داشتند اما میبینیم که در مکتب و محفل علمی موسی بن جعفر علیه السلام عالمان و مجتهدانی پرورش یافتند. امام موسی بن جعفر علیه السلام به صفات عابد، تقی، باب الحوائج إلی الله معروف بودند. همچنین این بزرگوار به جهت فرو بردن خشم و غضبشان شهرت کاظمی داشتند.
صفت حلم صفت بسیار خوبی است. لذا شیعیان و دوستانشان هم باید اینگونه باشند. حضرت موسی بن جعفر علیه السلام با حکام ظالم وقت خود هرگز سازش ننمودند و به دلیل داشتن مواضعی کاملا مخالف مکرر زندانی میشدند. ما نیز میبایست در پافشاری عقاید دینی و معارف اسلامی همانند مولایمان موسی بن جعفر علیه السلام ثابت قدم باشیم. آن حضرت از ملامت هیچ ملامتگری نهراسیدند و تا جان در بدن داشتند در راه خدا و برای اعتلای کلمه الله و آئین جدشان پیامبر صلی الله علیه و آله مقاومت کردند و سرانجام جان خویش را در همین راه فدا کردند و در سال ۱۸۳ یا به روایتی سال ۱۸۴ قمری به زهر جفای هارون الرشید دعوت پروردگارشان را لبیک گفتند.