برشی از کتاب عرفان اهل بیتی

ویژگی‌های کلام و سکوت

اگر ارزش سکوت را فهمیدی که خاموشی چه فوایدی دارد و آثارش چیست، آن‌وقت، موقعی که می‌خواهی حرف بزنی، برای هر کلمه‌ای حسابی باز می‌کنی. بعد ارزش آن کلام، هم برای خودت مشخص می‌شود و هم برای مخاطب خودت

ویژگی‌های کلام و سکوت

امام صادق علیه السلام: «وَ إِنَّمَا سَبَبُ هَلَاکِ الْخَلْقِ وَ نَجَاتِهِمِ الْکَلَامُ وَ الصَّمْتُ»؛{۱} امام صادق علیه السلام می فرماید:حسبب این‌که خَلقی در هلاکت قرار می‌گیرند و خَلقی نجات پیدا می‌کنند، همین سخن‎گفتن و خاموش شدن است. آن‌هایی که اهل نجات‌اند، اهل خاموشی‌اند و آن‌هایی که اهل هلاک‌اند، اهل کلام‌اند. «فَطُوبَى لِمَنْ رُزِقَ مَعْرِفَهَ عَیْبِ الْکَلَامِ وَ صَوَابِهِ»؛ خوشا به حال آن‌ کسی که عیوب حرف زدن را بفهمد و کلام صحیح و درست را هم تشخیص بدهد. «وَ فَوَائِدَ الصَّمتِ»؛ هم‌چنین بتواند تشخیص بدهد که صمت و سکوت چه فوایدی دارند.

«فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ وَ شِعَارِ الْأَصْفِیَاءِ»؛ این سکوت، خلق‌وخوی پیامبران و شعار و آرم اهل صفا بوده است. «وَ مَنْ عَلِمَ قَدْرَ الْکَلَامِ أَحْسَنَ صُحْبَهَ الصَّمْتِ»؛ اگر بخواهی ارزش حرف زدن را بفهمی، باید ارزش سکوت را بفهمی. اگر ارزش سکوت را فهمیدی که خاموشی چه فوایدی دارد و آثارش چیست، آن‌وقت، موقعی که می‌خواهی حرف بزنی، برای هر کلمه‌ای حسابی باز می‌کنی. بعد ارزش آن کلام، هم برای خودت مشخص می‌شود و هم برای مخاطب خودت.

«وَ مَنْ أَشْرَفَ عَلَى مَا فِی لَطَائِفِ الصَّمْتِ وَ ائْتَمَنَهُ عَلَى خَزَائِنِهِ»؛ هر کس بر لطیفه‌های سکوت و خاموشی اشراف داشته باشد و امانت‌دار خوبی برای خزائن صمت و سکوت شود. «کَانَ کَلَامُهُ وَ صَمْتُهُ کُلُّهُ عِبَادَهً»؛ دیگر حرف زدن و خاموش شدنش عبادت می‌شود. «وَ لَا یَطَّلِعُ عَلَى عِبَادَتِهِ هَذِهِ إِلَّا المَلِکُ الْجَبَّار»؛ به‌جز مَلِک و پادشاه جبّار؛ یعنی غیر از خداوند بزرگ، کسی به عبادت سکوت و خاموشی سرّ و باطن این سالک، آگاه نیست؛ بنابراین دوستان باید توجه کنند که درمورد صمت و سکوت، کمال تمرین و کمال توجه را داشته باشند تا بتوانند از باطن نورانی خود، حرف‌های نورانی صادر کنند.

کیفیت سلوک یاران پیامبر

«وَ کَانَ بَعْضُ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صل الله علیه و علی آله و سلم یَضَعُ الْحَصَاهَ فِی فَمِهِ»؛ بخشی از یاران پیغمبر صل الله علیه و علی آله و سلم کسانی بودند که در دهان‌شان سنگ‌ریزه می‌گذاشتند. «فَإِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَکَلَّمَ بِمَا عَلِمَ أَنَّهُ لِلَّهِ وَ فِی اللَّهِ وَ لِوَجْهِ اللَّهِ»؛ قبل از این‌که دهانش را باز کند، حرف‌ها را قبلاً بررسی می‌کرد، خوب فکر می‌کرد که الآن می‌خواهیم حرف بزیم، آیا «لله» و برای خداست؟ آیا در مسیر الهی و «فی الله» است؟ بعد، آیا «لِوجه الله» است یا نه؟ وقتی همۀ این‌ها را بررسی می‌کرد «أَخرَجَهَا مِن فَمِهِ» آن‌وقت سنگ‌ریزه را از دهانش بیرون می‌آورد و حرف می‌زد، دوباره در دهانش می‌گذاشت.

«وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ الصَّحَابَهِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ کَانُوا یَتَنَفَّسُونَ تَنَفُّسَ الْسُعَداءِ وَ یَتَکَلَّمُونَ شِبهَ الْمَرْضَى»؛ امام صادق علیه السلام می‌فرماید: بسیاری از صحابۀ پیغمبر صل الله علیه و علی آله و سلم این‌طور بودند و وقتی می‌خواستند حرفی بزنند اول آهی می‌کشیدند؛ یعنی حرف از دهانشان به‌سختی بیرون می‌آمد. یک آه بلندی می‌کشیدند، بعد می‌خواست حرفی از دهان‌شان بیرون بیاید. «وَ یَتَکَلَّمُونَ شِبهَ الْمَرْضَى»؛ حرف که می‌زدند، مثل یک آدم مریض بودند که نمی‌تواند حرف بزند. خدا ان‌شاءالله دوست ما آقای شرکت قدس سرّه را رحمت کند؛ وقتی بالای سرشان رفتیم، توان حرف زدن نداشت. چه خوب است که آدم قبل از این‌که مریض شود، حرفی نزند.

پی نوشت:

۱-مصباح الشریعه

۲-حاج محسن شرکت قدس سرّه از شاگردان مبرّز حضرت آیت الحق و الیقین حاج سید هاشم حداد قدس سرّه بودند که در سال ۱۳۹۵ شمسی به لقاءالله پیوستند و در کربلا، جنب مرقد منوّر استادش، حاج سیّد هاشم حدّاد قدس سرّه آرمیدند. رحمه الله علیهما رحمهً واسعهً.

منبع: کتاب عرفان اهل بیتی در شرح «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه»، فصل بیست و هفتم: سکوت– از تألیفات آیت الله محمدصالح کمیلی حفظه الله

علاقه مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=30892