برشی از کتاب چلچراغ سلوک

لزوم تهیه اسباب ظاهری به قدر ضرورت، برای سالک

خدا می‌خواهد شما در این دنیا بمانید، عبادتش کنید و به او عشق بورزید. اگر این را نمی‌خواست پس چرا شما را در این دنیا آورد؟ خدا هدف و خواسته‌ای داشته است.

لزوم تهیه اسباب ظاهری به قدر ضرورت، برای سالک

مرحوم علامه طهرانی می فرماید : «پس از طی این مرحله سالک دیگر عُلقۀ به بدن، آثار آن و حتّی به روح خود را که پاره نموده ندارد، هر کار که کند برای خداست و اگر سدّ جوعی کرده و در کار تهیّۀ اسباب زندگی به قدر کفاف و ضرورت باشد، برای آن است که محبوب ازلی خواستار حیات اوست و الّا قدمی از قدم برای تحقّق حیات این نشأه برنمی‌داشت»{۱}

وقتی انسان در راه محبوب از انانیّتِ نفسش دست ‌بکشد و خود را به مرحله فنا برساند، دیگر علاقه به تن‌پروری نخواهد داشت و حتی به خواسته‌ها و مقامات روحی خودش توجه نمی‌کند؛ زیرا روح دارای مراتب است؛ روح نباتی و حیوانی تا این‌که به روح الهی و ملکوتی برسیم.

پس این روحی که در بدن داریم، در زندان است و سالک باید این روح را خَلع کند به‌طوری که دیگر آثاری از خودش باقی نگذارد و تمام همّ و غمّ خودش این باشد که خود را به مرحله توحید برساند تا تمام کارهایش برای خدا باشد.

غالب انسان‌ها به سمت اسباب زندگی می‌روند، ولی اهل سلوک مثل اهل دنیا زیاد دنبال اسباب زندگی نیستند، بلکه به قدر کفاف و به اندازه نیازهای زندگی از دنیا بهره می‌برند؛ زیرا خدا می‌خواهد شما در این دنیا بمانید، عبادتش کنید و به او عشق بورزید. اگر این را نمی‌خواست پس چرا شما را در این دنیا آورد؟ خدا هدف و خواسته‌ای داشته است. وجودت و آفریده شدنت به‌ خواست و اراده خداست نه به‌خواست خودت. این که مرد یا زن شدی و روزی می‌خوری و سایر امور به‌ خواست و امر خداست. اگر اهل تفکر، تعقل و سیر‌و‌سلوک هستی، باید متوجه باشی که شما را مثل حیوانات نیافریده است تا فقط بخوری، بخوابی و تولید نسل کنی، بلکه یک غرض والا و با ارزشی برای آفریده شدن شما وجود دارد.

اراده انسان در طول اراده خدا

«البته این خواست در مقابل خواست خدا طولی خواهد بود نه عَرضی.»

شما به اسباب و وسایل زندگی نیاز داری و باید با اراده خود در این دنیا مدتی بمانی و برای این‌کار یک وظایف ظاهری داری، ولی این اراده و خواست شما در طول اراده خداست و مستقل از حول و قوه الهی نخواهد بود. اگر انسان اراده کند تا عملی را انجام دهد، به دلیل قوّت و توانایی است که خدا در وجودش قرار داده است و اگر اراده عمل خیری کند خواسته او در راه مرضات خدا خواهد بود؛

بنابراین اراده انسان در طول اراده خداوند می‌باشد و این به معنای جبر نیست و انسان دارای اختیار می‌باشد. خداوند می‌فرماید: «و قُلِ الحَقُّ مِن رَبِّکُم فَمَن شاءَ فَلیُؤمِن ومَن شاءَ فَلیَکفُر»{۲}و بگو: حق آن است که از جانب پروردگار شماست. پس هر کس خواست ایمان بیاورد، و هر کس نخواست کفر ورزد. در این آیه ایمان آوردن و یا کفر ورزیدن را منوط به اراده و خواست خود انسان کرده است.

در واقع وقتی بر اساس وحدت وجود بگوییم: همه اسباب ظاهری فانی در مسبب الاسباب هستند و کل عالم و موجودات تجلیات و ظهورات ذات الهی می‌باشند، می‌توان هرگونه اراده و فعلی را به خداوند نسبت داد؛ چون همه بندگان و افعالشان در ذات احدیت و فعل او فانی هستند و اگر فعلی از بنده‌ای سربزند در عین حال که فعل اوست قابل انتساب به خدای تعالی می‌باشد؛ مانند جایی که خداوند عمل پرتاب سنگ را در حالی‌که توسط پیامبرصل الله علیه و آله و سلم انجام شده بود را به خودش نسبت داده است.{۳}

پی نوشت:

۱- لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

۲- کهف(۱۸) آیه ۲۹٫

۳- وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ ؛ و این تو نبودی ( ای پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها ) انداختی بلکه خدا انداخت. انفال (۸) آیه ۱۷٫

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش اول: معرفتی اجمالی دربارۀ سلوک– از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31622