برشی از کتاب چلچراغ سلوک

ضرورت صدق در طلب برای سالک

سالک نباید توسل باطنی را فراموش کند. برای راه‌گشایی باید این توسل را مستمر انجام دهد و باور و یقین داشته باشد که خدا او را کمک می‌کند.

ضرورت صدق در طلب برای سالک

مرحوم علامه طهرانی می فرماید:{۱} «منظور آن‌که اگر کسی از روی واقع در امر هدایت متوسّل به پروردگار خود گردد البتّه او را اعانت و یاری خواهد نمود. در این حال استمداد از آیات قرآنیّه که موافق حال اوست بسیار مؤثّر و مفید واقع خواهد شد. قَالَ اللَّهُ تَبارَکَ وَ تَعَالَی: «اَلَا بِذِکْرِ اللَهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»{۲}و نیز اورادی مانند: «یَا فَتَّاحُ، یَا دَلِیلَ المُتَحَیِّریِنَ» و امثالها مؤثّر خواهد بود. البتّه باید دقّت داشت که از ته دل و با حضور کافی و توجّه انجام داد.»

سالک نباید توسل باطنی را فراموش کند. برای راه‌گشایی باید این توسل را مستمر انجام دهد و باور و یقین داشته باشد که خدا او را کمک می‌کند. آیاتی از قرآن که در تناسب با حال التجاء و توسلش هستند، تکرار کند.

آیه «اَلَا بِذِکْرِ اللَهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛ یعنی با یاد خدا قلب اطمینان پیدا می‌کند و نفس مطمئنه می‌شود. اهل سلوک این آیه را مکرر بخوانند تا استعانت و استغاثه‌ای برای ایشان حاصل شود در نتیجه بتوانند کم کم از عالم طبیعت بیرون بیایند.

علامه اذکاری را هم پیشنهاد فرمودند: «یَا فَتَّاحُ»؛ ای راهگشا، «یَا دَلِیلَ المُتَحَیِّریِنَ»؛ ای راهنمای اهل‌حیرت، این هم ذکر خوبی است. وارد شده هر روز بعد از نماز صبح دست راست را بر سینه خود بگذارید و هفتاد مرتبه ذکر «یَا فَتَّاحُ» بگویید{۳} و ما این ذکر را در دستورات سلوکی برای مبتدئین آورده‌ایم.{۴}

«یکى از دوستان چنین نقل می‌کرد: «در ماشین نشسته و مشرّف به کربلاى معلّى می‌شدم، سفر من از ایران بود. در نزدیکى صندلى من جوانى ریش تراشیده و فرنگى مآب نشسته بود؛ لهذا سخنى بین ما و او ردّ و بدل نشد. ناگهان صداى این جوان دفعتا به زارى و گریه بلند شد. بسیار تعجّب کردم، پرسیدم سبب گریه چیست؟ گفت: پس اگر به شما نگویم به چه شخصى بگویم. من مهندس راه و ساختمان هستم. از دوران کودکى ‏تربیت من طورى بود که لامذهب بار آمده و طبیعى بودم و مبدأ و معاد را قبول نداشتم فقط در دل خود محبّتى به مردم دین‌دار احساس می‌کردم خواه مسلمان باشند یا مسیحى یا یهودى،

شبى در محفل دوستان که بسیارى بهائى بودند حاضر شدم و تا ساعتى چند به لهو و لعب و رقص و غیره اشتغال داشتم، پس از گذشت زمانى در خود احساس شرمندگى نمودم و از افعال خودم خیلى بدم آمد ناچار از اطاق خارج شده به طبقه فوقانى رفتم و در آن‌جا تنها مدّتى گریه کردم و چنین گفتم: اى آن‌که اگر خدائى هست آن خدا توئى، مرا دریاب. پس از لحظه‌‏اى به پائین آمدم، شب به پایان رسید و تفرّق حاصل گردید.

فرداى آن شب به اتّفاق رئیس قطار و چند نفر از بزرگان براى مأموریت فنّى خود عازم مسافرت به مقصدى بودیم، ناگهان دیدم از دور سیدى نورانى نزدیک من آمده به من سلام نمود و فرمود: با شما کارى دارم، وعده کردم فردا بعد از ظهر از او دیدن کنم، اتّفاقا پس از رفتن او بعضى گفتند: این بزرگوار است و چرا با بی‌‏اعتنائى جواب سلام او را دادى؟

چون وقتى که آن سید به من سلام کرد گمان کردم او احتیاجى دارد و براى این منظور این‌جا پیش من آمده است، از روى تصادف رئیس قطار فرمان داد که فردا بعد از ظهر که کاملا تطبیق با همان وقت معهود می‌‏نمود باید فلان مکان بوده و دستوراتى چنین و چنان به من داد که باید عمل کنى. من با خود گفتم: بنا براین نمی‌‏توانم دیگر به دیدن این سید بروم.

فردا چون وقت کار محوّله رئیس قطار نزدیک می‌شد در خود احساس کسالت کردم و کم‏کم تب شدیدى روى نموده به قسمى که بسترى شدم به طورى که طبیب براى من آوردند و طبعا از رفتن براى مأموریتى که رئیس قطار داده بود معذور گردیدم. پس از آن‌که فرستاده رئیس قطار از نزد من بیرون رفت دیدم تب فرو نشست و حالم به حالت عادى برگشت کاملا خوب و سرحال خود را دیدم، دانستم باید در این میان سرّى باشد،

از این روى برخاسته به منزل آن سید رفتم، به مجرّد آن‌که نزد او نشستم فورا یک دوره اصول اعتقادیه با برهان و دلیل براى من گفت به طورى که من مؤمن شدم و سپس دستوراتى به من داده فرمود: فردا نیز بیا، چند روزى هم‌چنان نزد او رفتم. هنگامى که پیش روى او می‌‏نشستم آن‌چه از امور واقعه روى داده بود براى من بدون ذرّه‌‏اى کم‏ و بیش حکایت می‌‏نمود و از افعال و نیات شخصى من که احدى جز من بر آن‌ها اطّلاع نداشت بیان می‌‏نمود.

مدّتى گذشت تا این‌که شبى از روى ناچارى در مجلس دوستان شرکت کردم و ناچار شدم قمارى بنمایم. فردا چون خدمت او رسیدم فورا فرمود: آیا حیا و شرم ننمودى که این گناه کبیره موبقه را انجام دادى؟ اشک ندامت از دیدگان من سرازیر شد گفتم: غلط کردم، توبه کردم. فرمود: غسل توبه کن و دیگر چنین منما و سپس دستوراتى دیگر فرمود. خلاصه به طور کلّى رشته کارم را عوض کرد و برنامه زندگى مرا تغییر داد.

چون این قضیه در زنجان ‏اتّفاق افتاد و بعدا خواستم به طهران حرکت کنم امر فرمود که بعضى از علماء را در طهران زیارت کنم و بالأخره مأمور شدم که براى زیارت اعتاب عالیات بدان صوب مسافرت کنم. این سفر، سفرى است که به امر آن سید بزرگوار می‌نمایم». دوست ما گفت: «در نزدیکی‌هاى عراق دوباره دیدم ناگهان صداى او به گریه بلند شد،

سبب را پرسیدم گفت: «الآن وارد خاک عراق شدیم چون حضرت اباعبداللّه علیه السّلام به من خیر مقدم فرمودند». منظور آن‌که اگر کسی واقعاً از روی صدق و صفا قدم در راه نهد و از صمیم دل هدایت خود را از خدای خود طلب نماید موفق به هدایت خواهد شد اگر چه در امر توحید شک داشته باشد»؛

یعنی این شخص شک داشت که اصلاً خدایی هست یا نه؟ بعد سید مأمور شد که برای او کلاس عقیدتی تشکیل دهد و در این کلاس دلیل‌های فراوانی برای اثبات خدا و معاد آورد و او را مؤمن کرد.

«سالک چون در این مرحله موفقیّت حاصل نمود باید دامن طلب در تحصیل اسلام اکبر و ایمان اکبر بالا زند». اسلام اصغر اقرار به شهادتین، امامت، اصول اعتقادی و اقرار به شریعت است. ایمان اصغر یعنی باید به چیزهایی که به زبان اقرار کرده، ایمان قلبی پیدا کند. این برنامه‌ها به مراحل اولیه یک سالک مربوط می‌شود.

بعد از آن در اسلام اکبر باید عین احکام تشریعی را به اجرا در بیاورد اما در ایمان اکبر، عمل به احکام همراه با ایمان راسخ قلبی لازم هست.

پی نوشت:

۱- لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

۲- رعد(۱۳) آیه ۲۸٫

۳- مفاتیح الجنان، ص۳۷٫

۴- محمدصالح کمیلی، مشکات دل، ص۴۲۰٫

برگرفته از کتاب چلچراغ سلوک شرح « لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش سوم: شرح اجمالی طریق و کیفیّت سلوک

تألیف حضرت آیت الله کمیلی خراسانی

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31627