10 فوریه, 2024

کد مطلب : 31559

برشی از کتاب چلچراغ سلوک

ضرورت ثبات قدم در سلوک

باید به واسطه تکرار هر عمل سلوکی حظّ روحانی و ایمانی خود را از آن دریافت کنی. آن‌قدر باید پشتکار داشته باشی تا به حالت دوام و ثبات برسی؛ یعنی آن حال در وجود شما تبدیل به مقام شود.{

ضرورت ثبات قدم در سلوک

مرحوم علامه طهرانی می فرماید: «باری چون این مقدّمه معلوم شد حال می گوئیم که سالک باید به واسطه اعمال مترتّبه و مداوم خود، آن صورت ملکوتیّه مجرّده را در نفس خود تثبیت کند تا از حال به مقامِ ملکه ارتقاء یابد. سالک باید به واسطه تکرار هر عملی حظّ روحانی و ایمانی خود را از آن عمل دریافت کند و تا این معنی برای او حاصل نشود دست از عمل باز ندارد».{۱}

اگر نوری در نماز دیدید، باز هم نماز بخوان و اگر از ذکر نوری دیدی بازهم ذکر بگو. هر کدام از آن‌ها برای خودش یک نوری دارد. همیشه این نورها را باید داشته باشی تا در تمام وجود شما رسوخ کند و این حالت نورانی در شما تثبیت شود.

باید به واسطه تکرار هر عمل سلوکی حظّ روحانی و ایمانی خود را از آن دریافت کنی. آن‌قدر باید پشتکار داشته باشی تا به حالت دوام و ثبات برسی؛ یعنی آن حال در وجود شما تبدیل به مقام شود.{۲}

«و آن جنبه ملکوتیِ ثابتِ عمل، وقتی حاصل می‌گردد که سالک بطور ثبات و دوام به عمل اشتغال ورزد تا اثرات ثابته اعمال فانیه خارجیّه در صقع نفس رسوخ پیدا کند و متحجّر گردد و دیگر پس از تثبیت و استقرار قابل رفع نباشد».

صُقع یعنی عمقِ جان. ایشان می‌فرماید با استمرار در عمل سلوکی، حقیقت نوریه آن در ته دلت نقش پیدا می‌کند. متحجّر از حَجَر است؛ یعنی باید آن‌قدر این نورها در دل شما بیاید تا مثل سنگ ثابت شود و شما در معنویت قوی و محکم گردی. در این‌صورت با یک شبهه و وسوسه از جاده بیرون نخواهی رفت و شیاطین جنّی و انسی نمی‌توانند از شما سرقت معنوی کنند.

چرا وقتی از مجلس ذکر و مناجات خدا بیرون می‌رویم، همه آن حالات خوش از دست ما می رود؟ این از ضعف ماست که هنوز این حالات در ما مستقر نشده است. ما باید همیشه این حالات را در باطن خودمان دنبال کنیم تا به ملکه و مقام برسد، به‌گونه‌ای که پس از تثبیت و استقرار قابل رفع نباشد؛ یعنی اگر حالت توحیدی در شما تثبیت شد، هر کاری کنی حتی اگر خودت هم بخواهی دیگر از بین نمی‌رود، چرا؟ چون مثل سنگ محکم، مستقر و ثابت شده است.

«پس سالک باید سعی کند عملی را که مطابق استعداد اوست انتخاب کند و اگر احیانا ثبات و دوام آن را عازم نیست اختیار ننماید».

انتخاب اعمال باید از طریق استاد باشد و سالک باید اذکار، اوراد و اربعینیات را پشت سرهم انجام دهد. اگر نمی‌خواهد کار سلوکی او ادامه داشته باشد و عزم و اراده او قوی نیست و هنوز شک و تردید دارد و یک پا جلو و یک پا عقب می‌گذارد، به درد این راه نمی‌خورد.

«زیرا در صورت متارکه عمل، حقیقت و واقعیت عمل به مخاصمه بر می‌خیزد و آثار خود را بالمرّه جمع نموده و با خود می‌برد و در نتیجه آثاری ضد آثار عمل در نفس پدید می آید، نَعُوذُ بِاللهِ».

شخصی می‌گفت: از صدای اذان بدم می‌آید، صدای اذان را که می‌شنوم، تلویزیون را خاموش می‌کنم. صدای منبر امام حسین و امام علی علیهما السلام را نمی‌خواهم بشنوم! ببینید کار به کجا رسیده که از همه این‌ها در دلش نفرت پیدا شده است، چرا این‌گونه شده؟ هیچ وقت این مطالب را شوخی و دست کم نگیرید، این‌ها یک واقعیت است. باید کار کنید تا به آن حقایقی که علامه در این کتاب می‌گوید برسید.

«معنی مخاصمه آن است که چون سالک آن عمل را ترک گفت حقیقت آن عمل به طور عکس‌العمل از سالک دوری می جوید و آثار و خصوصیّات خود را نیز با خود می‌برد و چون آن عمل، عمل نورانی و خیر بوده است، وقتی ناحیه نفس از آن آثار نورانی خالی گردد ناگزیر آثار ضدّ آن از ظلمت و تیرگی و شرور جایگزین آن خواهد شد. و حقیقت آن است که «لَایُوجَدُ عِندَ اللّه اِلاَّ الخَیرُ»{۳}، «و َاَمَّا الشُّرُورُ وَ القَبائِحُ وَ الظُّلُمَاتُ اِنَّمَا هِیَ مِن أَنفُسِنَا»{۴}؛ بنابراین هر عیب و نقص که پدید آید از ناحیه افراد بشر است، «وَ الشَّرُّ لَیسَ إِلَیکَ».

اگر قدر ندانی آن عمل فرار می‌کند و ضدش که شرورِ نفس است در دل شما جایگزین آن همه انوار خواهد شد. باید نفس را طاهر و پاک کرد. در دعا می‌خوانیم «وَ الشَّرُّ لَیسَ إِلَیکَ»{۵} ؛ شر از جانب تو نیست، بلکه از جانب نفس بشر است.

پی نوشت:

۱- لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

۲- عَن عاَئِشَه قَالَت: «سُئِلَ عَنَّ رَسُولَ اللّهِ صل الله علیه و آله و سلم أَیُّ الَعَمَلِ أَحَبُّ إِلَی اللهِ؟ قَالَ: اَدوَمَهُ وَإِن قَلَّ؛ از رسول خدا سئوال شد کدام عمل نزد خدا دوست داشتنی‌تر است؟ آن حضرت فرمودند: عملی که بادوام و پایدار باشد، هرچند کم. ابن کثیر دمشقی، تفسیرالقرآن العظیم، ج۲، ص۴۰۰٫

۳- در نزد خدا غیر از خیر و خوبی یافت نمی‌شود.

۴- شرور و زشتی‌ها و تاریکی‌ها از ناحیه ما بندگان است.

۵- عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا اِفْتَتَحْتَ اَلصَّلاَهَ… ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی… ثمَّ قُلْ لَبَّیکَ وَ سَعْدَیکَ وَ اَلْخَیرُ فِی یدَیکَ وَ اَلشَّرُّ لَیسَ إِلَیکَ… الخ ؛ زمانی‌که نماز را آغاز نمودی… سپس بگو: خدایا! تو فرمانروای بر حق هستی، خدایی جز تو نیست، پاک و منزه‌ای، همانا من به خودم ظلم و ستم کردم… سپس بگو: گوش به فرمان تو هستم و خیر در دستان تو است و هیچ شرّی از سوی تو وجود ندارد. کافی، ج۳، ص۳۱۰.

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش چهارم: شرح تفصیلی طریق و کیفیّت سیر الی اللّه– از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31559

مطالب مشابه

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ماه ذی القعده

شرح کتاب چهل حدیث- ادامه شرح حدیث دهم با موضوع هوای نفس

شرح کتاب چهل حدیث- شرح حدیث دهم با موضوع هوای نفس

هفت آفت حرص در کلام حضرت امام صادق (ع)

مقدمات سعادت در دنیا و آخرت

بسته صوتی شرح کوتاه ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان

چاپ کتاب ارزشمند «تسبیحات کائنات»

بسته صوتی شرح ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان

شرح کتاب مصباح الشریعه: آثار و فواید روزه

از جمله دستورات بیست و پنج گانه سلوکی: محافظت بر روزه ماه رمضان

نظرات

کلام استاد

کلیپ صوتی

زیارت و دیدار حضرت صاحب الزمان (عج)

ویژه نامه

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ماه ذی القعده

تقویم سلوکی

اعمال ماه ذی القعده

مناسبات ماه ذی القعده

ماه ذى القعده ، نخستین ماه ازماههاى حرام است که در آنها جنگ، حتّى با دشمنان اسلام حرام است; مگر این که جنگ برمسلمین تحمیل شود (سه ماه دیگر از ماههاى حرام، ذى الحجّه، محرّم و رجب است) آتش بس در این چهار ماه وسیله اى براى آرامش جامعه و توفیق براى حجّ وعبادت، حلّ مشکلات اقتصادى و بازنگرى در امر جنگ و یافتن نقطه پایان براى آن و سپس مرهم نهادن بر زخم هاى جانکاه ناشى از آن است. ماهى است که زوّار خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوى خانه خدا حرکت مى کنند، گروهى به مدینه مى روند و قبر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و قبور ائمّه هدى(علیهم السلام) را زیارت مى کنند و آثار تاریخى که در جاى جاى این خاستگاه اسلامى وجود دارد را مى بینند و غرق لذّات روحانى مى شوند (هرچند نابخردان و جاهلان، بسیارى از این آثار عظیم و گرانقدر را از میان برده اند) گروه دیگرى راهى مکّه مى شوند و با انجام مناسک «عمره تمتّع» در انتظار مراسم بزرگ عبادى سیاسى حج مى نشینند و با طواف کعبه و شرکت درصفوف پرشکوه جماعت، روح و جانشان را تازه مى کنند . سیّد بن طاووس در فضیلت این ماه مى گوید: «ماه ذى القعده ماهى است که به هنگام شدّت و گرفتارى، زمان خوبى براى دعاست، و براى رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است. همچنین مى گوید: «این ماه «ماه اجابت دعاها» نامیده شده است; لذا باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در آن روزه حاجت گرفت.