برشی از کتاب چلچراغ سلوک

روش مراقبه صحیح

باید نظر او را آن‌گونه که شایسته است در خودمان نگه‌داریم و از او غافل نشویم و همواره محضر او را محترم بدانیم و مراقب این معنی باشیم.

روش مراقبۀ صحیح

مرحوم علامه طهرانی می‌گوید: «یکی از اهمّ چیزهایی که در راه سیر و سلوک و در حکم ضروریتی از ضروریات هست همانا امر مراقبه است. سالک باید از اولین قدم که در راه می گذارد تا آخرین قدم، خود را از مراقبه خالی ندارد و این از لوازم حتمیه سالک است. باید دانست که مراقبه دارای درجات و مراتبی است».{1}

درجات مراقبه

مراقبه امیرالمؤمنین علیه السلام را با مراقبه یک مبتدی در سیر و سلوک نمی‌توان مقایسه کرد. آن کجا و این کجا؟ انبیا، اولیا و ائمه علیهم السلام اهل مراقبه بودند:«و کانَ اللّهُ علی کلِّ شئ رقیبا»؛{2} خداوند بر هر چیزی رقیب و نگهبان و مراقِب است. این مراقبه‌ها از مراقبه او عزوجل برخواسته است. چون او رقیب بر اقوال و افعال ما است، شایسته است که ما مراقبت او را حفظ کنیم: «یا أیّها الّذینَ ءامَنُوا إتَّقوا اللّهَ حقَّ تُقاتِه»؛{3} ای کسانی که ایمان آورده‌اید، آن‌گونه که شایسته است در برابر خداوند تقوا و خود نگهداری و مراقبه را رعایت کنید؛

بنابر‌این باید نظر او را آن‌گونه که شایسته است در خودمان نگه‌ داریم و از او غافل نشویم و همواره محضر او را محترم بدانیم و مراقب این معنی باشیم. این‌که مراقبه دارای مراتب متفاوت می‌باشد یک امر طبیعی و مسلّم است.

جدول‌های مراقبتی

مراقبه مبتدی با مراقبه متوسط و مراقبه متوسط با مراقبه منتهِی فرق می‌کند. گاهی نیاز هست که جدول‌های مختلف از مراقباتِ چشم و گوش و اعضا و جوارح و همه افعال را بنویسیم و آن‌ها را شب‌ به ‌شب ملاحظه کرده و خودمان را محاسبه کنیم تا به آن مراقبه اعلی برسیم.

در کتاب مفاتیح السلوک جدول‌های مراقباتی را برای عموم قرار داده‌ایم. آن‌ها برای این است که انسان بتواند حضور خدا را در خودش به‌ صورت دائم ایجاد کند، البته خیلی مشکل است که آدم بتواند در هر لحظه و هر مکان حضور خدا را رعایت کند؛

«سالک در مراحل اولیه یک نوع مراقبه‌ای دارد و در مراحل بعدی انواع دیگری، هرچه رو به کمال رود و طی منازل و مراحل کند مراقبه او دقیق‌تر و عمیق‌تر خواهد شد به طوری که آن درجات از مراقبه را اگر بر سالک مبتدی تحمیل کنند از عهده او برنیامده و یک باره بار سلوک را بر زمین گذارد یا سوخته و هلاک شود.»

پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «إِنَّا مَعَاشِرَ الْأَنْبِیاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُكَلِّمَ النَّاسَ عَلَى‏ قَدْرِ عُقُولِهِم‏{4}. ما پیامبران الهی مأمور هستیم به اندازه فهم و درک مردم با آنان سخن بگوییم؛

بنابراین باید به اندازه ظرفیّت افراد صحبت کرد؛ زیرا بهره انسان‌ها از عقل متفاوت است. در عین‌ حال بعضی از سالکان شتاب‌زدگی می‌کنند و می‌خواهند خود را به سرعت، به آن مراقبه بالا برسانند در حالی‌ که باید صبر کنند و پله‌پله بالا بروند.

پی نوشت:

1-لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

2- احزاب(33) آیه 52.

3-آل عمران(3) آیه 102.

4-كافی، ج‏1، ص 23.

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش اول: معرفی اجمالی دربارۀ سلوک – از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی حفظه الله

کلید واژه: سیروسلوک، سالک،سلوک، علامه طهرانی،لب اللباب، بحرالعلوم، رساله سیروسلوک سیدبحرالعلوم، عرفان، عرفا، منازل سلوک، تخم مراقبت، مراقبت، رقیب بودن خدا، خدا رقیب بر افعال و اقوال، مراقبه، مراقبه مبتدی، مراقبه متوسط،مراقبه منتهی، جدول مراقبه، جدول محاسبه ، معاتبه، معاقبه، جدول وظایف شرعی، مراقبه و محاسبه کتبی، جدول رذایل اخلاقی، جدول فضائل اخلاقی،مراقبات اعضاء و جوارح، سرعت، عجله، شتاب زدگی

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=30946