شرح کتاب چهل حدیث- جلسه بیست و هشتم

راهکارهایی برای خاموش کردن غضب

چنانچه قوه غضب فوران کند علاج آن بسیار سخت و مشکل است تا حدی که هر چه بخواهید این آتش را خاموش کنید بدتر شعله ورتر می‌شود! یعنی همین که شما می‌خواهید فرد غضبناک را آرام کنید همین که شما را می‌بیند و شما می‌خواهید او را آرام کنید، برعکس خشمگین‌تر می‌شود.

دانلود صوت بیانات حضرت آیت الله کمیلی خراسانی در شرح کتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی (جلسه بیست و هشتم)

شرح حدیث هفتم با موضوع غضب

مدّت زمان ۳۳:۱۲ دقیقه

تاریخ: ۱۴۰۳/۱۰/۰۲

مکان: قم- مسجد سلماسی

27.4MB- دانلود

حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی از اساتید اخلاق و عرفان اسلامی، شامگاه یکشنبه دوم دی‌ماه در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در مسجد سلماسی قم برگزار شد در ادامه شرح کتاب چهل حدیث امام خمینی(ره) در شرح حدیث هفتم با بیان اینکه غضب یکی از قوای چهارگانه الهی در انسان‌ها است، گفت: قوه عقلیه، قوه وهمیّه، قوه غضبیّه، قوه شهویه چهار قوه‌ای هستند که خدا در انسان قرار داده است.

قوای چهارگانه و اهمیت اعتدال در آنها

وی ادامه داد: این قوای چهارگانه از قوای بزرگ و ودیعه‌های الهی هستند که خدا به بشر عطا نموده که بشر به این چهار قوه نیازمند است! ما به وهم نیاز داریم از وهم می‌توانیم به ظنّ و یقین پا بگذاریم و همینطور قوّۀعاقله که قوّۀ واهمه مطالب و تصورات خود را به قوّۀ عاقله می‌دهد و قوه عاقله آن‌ها را بررسی می‌کند و آنچه صحیح است آن را می‌پذیرد.

این استاد حوزوی به اهمیت اعتدال در قوای چهارگانه اشاره و بیان کرد: هر کدام از این چهار قوه باید در حد اعتدال باشد اما برخی افراد در برخی از این قوای چهارگانه تفریط و افراط دارد ولی ما باید این قوا را معتدل نگه داریم. در کنار این قوای چهارگانه، چهار نوع مزاج هم داریم که این مزاج‌ها هم باید معتدل باشد و کار سالک الی الله این است که این قوا و مزاج را در حد اعتدال و معتدل نگه دارد. مثلا اگر قوه شهویه را معتدل نکنید شما را به سمت شهوترانی و گناهان شهوانی می‌برد! یا اینکه اگر قوه غضب را کنترل نکنید شما را به پرخاشگری و عصبانیت می‌کشاند که بحث امشب ما در شرح حدیث هفتم درباره غضب است.

کلام ابن مسکویه در تعریف غضب

آیت الله کمیلی خراسانی در شرح حدیث هفتم کتاب چهل حدیث امام راحل گفت: در حدیث هفتم حضرت امام بحث غضب را بیان فرمودند و در این بخش حضرت امام تعاریفی را از ابن مسکویه که یکی از علمای اخلاقیون بود درباره غضب آوردند که ابن مسکویه در تعریف غضب می‌گوید: «غضب در حقیقت عبارت است از حرکتی است نفسانی که به واسطه آن جوشش در خون قلب حادث شود برای شهوت انتقام پس وقتی که این حرکت سخت شود آتش غضب را فروزان کند و برافروخته نماید و متمکن کند جوشش خون قلب را در آن، و پر کند شریانها و دماغ را از یک دود تاریک مضطربی که به واسطه آن حال عقل بدو ناچیز شود و کار او ضعیف شود.»

وضعیت انسان هنگام غضب

این استاد اخلاق و عرفان اسلامی به وضعیت انسان در هنگام خشم و غضب اشاره و بیان کرد: ابن مسکویه در ادامه می‌گوید: «و مثل انسان در این هنگام، چنانچه حکما گویند، مثل غاری شود که در او آتش افروزند و پر گردد از شعله، و محبوس و مختنق گردد در آن دود و اشتعال آتش، و بپا خیزد نفیر آن و بلند شود نایره و صدای آن از شدت اشتعال، پس سخت شود علاج آن و مشکل گردد خاموش نمودن آن، و چنان شود که هر چه بر وی افکنند که او را فرو نشاند، خود را نیز جزء آن شود و بر ماده آن افزاید و سبب ازدیاد شود. پس، از این سبب است که انسان در این حال کور شود از رشد و هدایت، و کر گردد از موعظه و پند، بلکه موعظه در این حال سبب ازدیاد در غضب شود و مایه شعله و نایره آن گردد، و از برای این شخص راه چاره‌ای در این حال نیست.»

وی افزود: چنانچه قوه غضب فوران کند علاج آن بسیار سخت و مشکل است تا حدی که هر چه بخواهید این آتش را خاموش کنید بدتر شعله ورتر می‌شود! یعنی همین که شما می‌خواهید فرد غضبناک را آرام کنید همین که شما را می‌بیند و شما می‌خواهید او را آرام کنید، برعکس خشمگین‌تر می‌شود.

خاموش کردن آتش غضب

این استاد حوزوی در ادامه درباره خاموش کردن آتش غضب گفت: برای خاموش کردن آتش غضب روایاتی را حضرت امام بیان فرمودند؛ در یکی از این روایات آمده که اگر فرد غضبناک از ارحام شماست به او نزدیک شوید و به بدنش دست بزنید، به شانه‌اش دست بزنید که یک مقداری غضبش فروکش می‌کند، یا اینکه آب سردی به او بدهید بنوشد، یا اگر مثلاً ایستاده است بگویید بنشیند یا برعکس اگر نشسته است بگویید بلند شود، مقداری راه برود؛ اما نکته مهم در چنین شرایطی باید مراقب بود که کاری نکنید که موجب افزوده شدن غضب فرد شود و او خشمگین‌تر شود.

راهکاری برای خاموش کردن خشم همسر در زمان عصبانیت

آیت الله کمیلی خراسانی با بیان راهکاری برای خاموش کردن غضب همسر در زمان عصبانیت، گفت: بعضی از خانم‌ها در منزل متوجه نیستند سر یک موضوع جزیی با شوهرشان بحث و دعوا می‌کنند تا جایی که شدید غضبناک و خشمگین می‌شوند! در چنین شرایطی این خانم در مقابل شوهرش خشمگین شده و هیچ آرامش و قراری هم ندارد و همه آن دوستی‌ها و الفت زندگی را فراموش کرده و شوهرش را مثل یک دشمن می‌بیند!

وی ادامه داد: در چنین شرایطی باید شوهر صبور باشد و چیزی نگوید که این آتش خشم بیشتر شود، شوهر باید سریع از جلوی چشم خانمش دور شود و مثلا به اتاق دیگری برود که خانمش او را نبیند چون هر چه بیشتر شوهر جلوی چشم خانمش که از او خشمگین است باشد او غضبناک‌تر می‌شود پس شوهر باید از جلوی چشم او برود تا با دور شدن شوهر آتش خشم خانم خاموش شود و از آن حالت غضب بیرون بیاید؛ گاهی هم مرد غضبناک می‌شود و باید اینگونه عمل کند که خشم و غضب همسرش خاموش شود.

تذکری به والدین خشمگین و کتک زدن فرزندان

وی در پایان با تذکر به والدین نسبت به غضبناک شدن به فرزندانشان گفت: متاسفانه بعضی مواقع والدین به بچه‌هایشان غضبناک می‌شوند تا حدی که از شدت غضب آن‌ها را کتک می‌زنند! و بچه‌ها هم که نمی‌دانند باید چکار کنید و کتک می‌خورند تا حدی که گاهی بدن آن‌ها کبود و سرخ می‌شود که در صورت کبودی و سرخی دیه به گردن این والدین غضبناک است و باید این دیه شرعی را به فرزندان بدهند! اصلا به طور کلی این خیلی خطرناک و بد است که وقتی فردی غضبناک می‌شود بخواهد که دیگری را کتک بزند که رذیله بسیار خطرناک و بدی است که باید به خدا پناه برد.