۴ شهریور, ۱۳۹۵

کد مطلب : 1997

باب۳۶ ـ نکوهش غرور

بازدید: 65

بسم الله الرّحمن الرّحیم لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم وصلّی الله علی محمد و آله الطاهرین

باب سی و ششم در نکوهش غرور

امام می‌فرماید شخص مغرور در این جهان فانی، مسکین است و دستش خالی است. گرفتار غرور در اموری است که فانی بوده و ماندنی نیستند و در آخرت هم این شخص مغبون است، و در معامله عمر در این دنیا زیان دیده است، امور با فضیلت را با امور پست عوض کرده است، بجای اینکه نفس را در راه اخلاق حمیده و مرضیّه خدا تهذیب کند و عمر و وقت خود را در این امور بگذراند آن را در راه ظواهر فریبنده دنیا صرف کرده است.

امام صادق (ع) می فرماید بنده خدا نباید به صفت غرور و عجب و خودپسندی آلوده شود. اگر ما بفهمیم که عوامل ایجاد غرور چیست آنگاه راه های دفع غرور را نیز متوجه می شویم . هر امری را با ضدش می‌توان ارزیابی کرد.

امام صادق (ع) مواردی از عوامل غرور را معرفی میکند؛

۱- انسان در اثر بدست آوردن ثروت و مال اندوزی، دچار غرور می شود و قلب تعلق خاطر به این امور پیدا می‌کند و دلبسته می‌شود.

۲- سلامتی و تندرستی بدن می‌تواند غرور ایجاد کند مخصوصاً کسانی که اندام خود را پرورش می‌دهند اینجا ممکن است بخاطر نیرومندی از یاد خدا غافل شوند و دیگر فکر نمی‌کنند ممکن است روزی این صحت وسلامتی با یک بیماری از آنها گرفته شود.

۳- درازی عمر باعث غرور می‌شود بجای اینکه آنان این عمر طولانی را در راه طاعت خدا مصرف کنند، در معصیت و گناه سپری می‌کنند.

۴- یک سرپرست خانواده به زیادی فرزندان خود مغرور می‌شود زیرا تکیه خود را به آنها می‌داند.

۵- ممکن است دوستان و همیاران انسان برای او ایجاد غرور کنند.

۶- انسان نباید به اصل و نسب خویش مغرور شود، سادات بخاطر سیادتشان نباید بر دیگران فخر فروشی کنند. اینجا بجای غرور باید شکرگزار این نعمت خداوند باشند که آنها را منتسب به اهل بیت نموده است، همچنین بدانند که اعمال خوب و بد آنها مضاعف حساب می‌شود.

همچنین اشخاصی هستند که انتسابشان به فلان خانواده و یا فامیل باعث غرورشان می‌شود حتی بعضی برای خودشان شجره نامه هم درست می کنند.

۷- حال سلوکی و معنوی باعث غرور انسان می شود در دعای عرفه آمده است که خدایا چه حال‌هایی که من فکر می‌کردم پایدار می‌ماند، ولی تو از من گرفتی. پس نباید به حالات معنوی مغرور شوید چرا که دست خداست ممکن است بگیرد، یا ممکن است سالک فکر کند که این حالات معنوی برای او پایدار بوده و او همیشه در ثواب و خوبی پیش می رود، این فکر منشا غرور و خودپسندی در سالک می شود.

۸- گاهی شخص نزد مردم اظهار پشیمانی می کند از اینکه بنده مقصر پروردگار است و حالات پشیمانی ظاهری را به مردم نشان می دهد ولی خدا می داند که دروغ می گوید، زیرا در دل خود را پشیمان نمی داند و برای مدح مردم اینگونه نشان می دهد، این رفتار از نفاق است و می تواند ایجاد غرور نماید.

۹- تکلف ایجاد غرور می کند یعنی انسان خود را با سختی و زحمت وادار به انجام مستحبّات و کارهای خیر زیاد می کند و این اعمال سبب بزرگ بینی در او می شود. باید بداند که خداوند کثرت در عمل را نمی خواهد بلکه خلوص در عمل را می خواهد و در روایات داریم که کمی از عبادات با اخلاص که پایدار بماند بهتر از اعمال زیاد ملال اور است.

۱۰- علم و دانش نیز می تواند باعث ایجاد غرور در شخص شود.

۱۱- انسان گاهی مشغول دعا می شود و ساعت ها دعا می خواند و بعد نزد خود آنرا بزرگ می بیند در اینجا نیز غرور وجود دارد زیرا دل در دعا خواندن نزد خدا نبوده است و هرچه خوانده لقلقه زبان بوده است چند جمله دعا بخواند ولی دل و زبان او یکی باشد.

۱۲- موعظه و پند و نصیحت کردن نیز می تواند عامل غرور شود زیرا ممکن است محرک اصلی انسان شهرت و موقعیّت اجتماعی یا دیگر امور غیر رضای خدا باشد.

۱۳- گاهی انسان از خود بدگویی می کند، یعنی خود را مذمّت میکند و قصدش از این کار مطرح شدن بین مردم و جلب توجه است او در واقع خود را فریب داده و مغرور گشته است.

راه های نجات از آفت های غرور عبارتند از؛

۱- توبه صادقانه و رجوع و بازگشت نزد خدا.

۲- تضرّع و زاری دائم و همیشگی.

۳- تفکر در امور گذشته خود تا عیوب خود را بشناسد یعنی رفتار و اعمال و افکار گذشته ای را که بر خلاف عقل و شریعت و خلاف سیره و روش ائمه بوده است را اصلاح نماید.

۴- باید اینگونه رفتار کند که از گذشته خود راضی نبوده چونکه کسی که راضی به اعمال گذشته خود باشد انتقاد پذیر نخواهد بود و او بدبخت ترین انسان ها است و عمر را ضایع کرده در صحنه محشر گرفتار خواهد بود زیرا ستاریّت خدا مربوط به این دنیا بوده و در آخرت نهان های آدمیان آشکار می شود لذا در دعا هست که خدا یا آنجا که همه بندگان تو حاضر هستند ما را رسوا نکن.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=1997

مطالب مشابه

شرح باب ۲۸ کتاب مصباح الشریعه : آسایش و راحتی

شرح باب ۱۸ کتاب مصباح الشریعه : آداب سلام در نماز

شرح کتاب مصباح الشریعه توسط آیت الله کمیلی در رمضان ۱۴۳۸

محبت خدا

منافق

وسوسه

معرفت

حکمت

حسد

موعظه و پند و نصیحت

نظرات

ايمان شجاع حيدري گفت:

۲ اسفند, ۱۳۹۳ در ۶:۰۳ ق.ظ

خدا یا آنجا که همه بندگان تو حاضر هستند ما را رسوا نکن

پاسخ

کلام استاد

کلیپ صوتی

سالك بايد در برابر آزار ديگران صبور باشد

ویژه نامه

نامه‌ای تربیتی اخلاقی از حضرت امام علی(علیه السلام) به فرزندش حضرت امام حسن(علیه السلام)

تقويم اعمال سلوكی

برای دیدن اعمال ماه رجب کلیک نمایید

* ماه رجب و ماه‌هاى شعبان و رمضان، از ماههاى بسیار پرفضیلت است و از تعبیرات بعضى از روایات برمى آید که ماه رجب در میان این سه ماه، امتیاز خاصّى دارد، تا آن جا که ماه رجب «ماه خدا» نامیده شده و ماه شعبان «ماه پیامبر(ص)» و ماه مبارک رمضان «ماه امّت». *ماه رجب یکى از ماههاى حرام است که آغاز و ادامه جنگ در آن، با دشمنان اسلام حرام مى باشد (مگر جنگ دفاعى)؛ و جنایات نیز در این ماهها (ماههاى حرام)، دیه سنگین ترى دارد. * پیغمبراکرم صلى الله علیه وآله ماه رجب را «ماه اَصَبّ» نامیده اند، زیرا رحمت خدا در این ماه بر امّت فرو مى ریزد. * این ماه آمیخته است با یاد پیامبر اکرم(ص) – (به مناسبت مبعث در بیست و هفتم ماه) و یاد امیر‌مؤمنان(ع)- (به مناسبت میلاد مبارک آن حضرت در سیزدهم ماه) و خاطره شهادت موسى‌بن‌جعفر(ع) (در بیست و پنجم ماه) و روزهاى مهمّ تاریخى دیگر؛ و از این نظر یکى از ماههاى بسیار پرخاطره اسلامى است. * از روایات متعدّدى که درباره روزه هاى ماه رجب – حتّى یک روز از آن – وارد شده، اهمّیّت فوق العاده این ماه و عبادت و خودسازى در آن کاملاً روشن مى گردد، که در این جا به گوشه اى از آن اشاره مى شود: ۱- مرحوم «شیخ صدوق» به سند معتبر از امام صادق علیه السلام نقل مى کند که یکى از یاران آن حضرت(ع) در اواخر ماه رجب خدمتشان رسید، چون نظر مبارک امام(ع) به او افتاد، فرمودند: "آیا در این ماه روزه گرفته اى؟ عرض کرد: نه، فرمودند: آن قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را کسى جز خدا نمى داند; این ماهى است که خداوند آن را بر سایر ماهها برترى بخشیده و احترام آن را عظیم شمرده و براى روزه داشتن آن، پاداش هاى مهمّى قرار داده است. آن مرد عرض مى کند: آیا اگر در بقیّه این ماه روزه بدارم، به بخشى از ثواب مى رسم؟ امام(ع) فرمودند: آرى; سپس ثواب هاى مهمّى براى کسى که فقط روز آخر ماه، یا دو روز آخر ماه، یا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بیان فرمودند؛ مانند نجات از سکرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شداید قیامت و نایل شدن به برائت و رهایى از آتش دوزخ". ۲-در حدیث دیگرى آمده است: «رجب» نام نهرى است در بهشت، از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر؛ هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از آن مى نوشد! ۳- در حدیث دیگرى از رسول خدا صلى الله علیه وآله مى خوانیم: "هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودى عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهى از او دور مى شود و درهاى جهنّم به روى او بسته خواهد شد". ۴- هر کس سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد، روزه بگیرد، فضیلت بسیار دارد و همچنین در سایر ماههاى حرام. در روایتى از رسول خدا صلى الله علیه وآله آمده است: "هر گاه کسى نتواند در این ماه روزه بگیرد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحانَ الاِْلهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَْعَزِّ الاَْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّهَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ. منزه است خداى بزرگ، منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز براى او شایسته نیست، منزه است خداى برتر و کریمتر، منزه است آن که لباس عزت در بردارد و شایسته آن است. از مجموع احادیث بالا – و دیگر احادیث- به خوبى استفاده مى شود که این ماه، ماه تهذیب نفوس و خودسازى و آغاز یک دوره جدیدِدر ارتقاء کمّی و کیفی سیر و سلوک الى اللّهاست، که از ماه رجب آغاز و به ماه مبارک رمضان منتهى مى شود؛ خوشا به حال آنان که قدر و منزلت این سه ماه را بدانند و از آن بهره کافى بگیرند.

اوّل رجب: مطابق بعضى از روایات، روز ولادت امام محمّد باقرعلیه السلام در سال ۵۷ هجرى قمرى است. دوم رجب: مطابق برخى از روایات روز ولادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۱۲ هجرى است. سوم رجب: روز شهادت امام على النّقى علیه السلام در سال ۲۵۴ است. دهم رجب: روز ولادت امام محمّد تقى علیه السلام طبق بعضى از روایات است. سیزدهم رجب: روز ولادت امیرمؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام است؛ بنا بر مشهور، این مولود عزیزِ جهانِ انسانیّت، ۱۲ سال قبل از بعثتِ رسول خدا صلى الله علیه وآله در داخل خانه کعبه،چشم به جهان گشودند. پانزدهم رجب: مطابق برخى از نقل ها، روز وفات حضرت زینب کبرا علیها السلام است در سال ۶۳ هجرى. هجدهم رجب: روز وفات جناب ابراهیم، فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. بیست وپنجم رجب: روز شهادت امام موسى بن جعفر علیه السلام در سال ۱۸۳ هجرى است. بیست و ششم رجب: مطابق روایتى، روز وفات حضرت ابوطالب(ع) است. بیست و هفتم رجب: بعثت پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه وآله به نبوّت است.