آثار و تاليفات حضرت آيت الله كميلي خراساني (حفظه الله)/ بیانات آیت الله کمیلی/ بیانات عرفانی آيت الله كميلي/ رسالۀ لب اللباب/ شرح درس

25 نوامبر, 2023

کد مطلب : 31047

برشی از کتاب چلچراغ سلوک

حقیقت فنای نفس

سالک باید مراحل حیوانی و نفسانی را بگذراند تا به نفس مطمئنه برسد و حیات ابدی را پیدا کند. بنابراین باید از عالم نفس و اسارت تن بیرون بیاید تا نفسش کشته شود؛

حقیقت فنای نفس

سالک باید مراحل حیوانی و نفسانی را بگذراند تا به نفس مطمئنه برسد و حیات ابدی را پیدا کند. بنابراین باید از عالم نفس و اسارت تن بیرون بیاید تا نفسش کشته شود؛ لذا کشته شدن نفس در نزد عرفا به «می» تعبیر شده است.

کشته شدن نفس عنوان مهمی است که از شهادت در جهاد اصغر خیلی برتر است چون شهادت در جهاد اکبر است و معلوم است‌که شهید جهاد اکبر از شهید جهاد اصغر مراتبش بالاتر است.

مرحوم علامه طهرانی می‌گوید: «هر چیزی فنا و نیستی پذیر است مگر وجه پروردگار«کُلُّ شئ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ«»{۱}

این آیه اشاره به فنای نفس است، همان فنائی که عرفا می‌گویند. «و در جای دیگر می‌فرماید: هر چه در نزد پروردگار است بقا و ثبات دارد. «مَا عِنْدَکُمْ ینْفَدُ وَ مَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ».{۲} آن‌چه در نزد شماست فانی است که از جمله همین نفس انسان است. «وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ»؛ امّا آنچه نزد خداست باقى است‏. مرحله بقای باللّه بعد از فنای فی اللّه است.

«از انضمام این آیات به یکدیگر معلوم می‌شود آنان که زنده بوده و در نزد پروردگار روزی می‌خورند، عبارت‌اند از وَجهُ‌اللّه که بَوار و زوال به نصّ آیه قرآن در آن راه ندارد». این که خدا فرموده «أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ»؛ یعنی این فانیان فی اللّه که روزی‌شان از ناحیه خدا می‌رسد، همیشه روحشان زنده است و از حیات ابدی برخوردار هستند، چه در این دنیا باشند و چه از این دنیا بروند و به دنیای دیگر منتقل شوند که در واقع مثل انتقال از یک خانه به خانه دیگر است.

همان‌طوری که موت در بعضی از روایات این‌طور تفسیر شده است. «ما خَلَقتُم لِلفَناءِ بَل خَلَقتُم لِلبَقاءِ و إِنَّما تَنتَقِلونَ مِن دارٍ الی دارٍ»{۳} شما برای معدوم شدن و نابود گشتن آفریده نشده‌اید بلکه برای بقاء و ابدیت بوجود آمدید؛ و جز این نیست که به واسطه مردن از خانه‌ای به خانه دیگری کوچ می‌کنید. مرگ برای یک عارف و سالک این‌گونه است و موت اختیاری و ارادی را در همین دنیا برای خودش محقق می‌کند. اگر این موت حاصل شود بعد از آن حیات ابدی است. پس در این دنیا هم که باشد حیات ابدی دارد؛ چون همیشه از رزق و روزی حیات الهی برخوردار است.

«از طرف دیگر از آیات کریمه قرآنیه معلوم می‌شود که مراد از وجه اللّه تعالی که زوال پذیر نیست همانا اسماء الهیّه است و بیان آن این است که در آیه دیگری همین وجه اللّه را که فنا و زوال در او راه ندارد تفسیر به اسماء خود نموده و صفت عزت و جلالت را بر آن مترتب ساخته است: «کُلُّ مَنْ عَلَیهَا فَانٍ * وَ یبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ{۴} به اتفاق جمیع مفسرین کلمه «ذو» صفت برای «وجه» می باشد یعنی «وجه» پروردگار تو که آن وجه ذوالجلال و الاکرام است باقی است.»

این وجه، وجهی است که زائل نمی‌شود و همیشگی است. «ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ»؛ صاحب جلالت و کرامت وجه پروردگار است؛ ایشان از این کلمه چه چیزی را می‌خواهد استفاده کند؟ می‌خواهد بگوید وقتی سالک و عارف وجه اللّه شد در واقع آن حالت بقاء و حیات ابدی برای او حاصل می‌شود. «و چون می‌دانیم که وجه هر شئ عبارت است از آن چیزی که مواجهه بدان حاصل می‌شود؛ بنابراین وجه هر چیز مظهر آن چیز است». وجه یعنی چهره به چهره شدن، رو در رو قرار گرفتن. وقتی می‌گوئیم وجه اللّه هستیم یعنی در واقع مظهر اسماء و صفات او هستیم.

پی نوشت:

۱-لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب

۲- «آنچه نزد شماست فانى مى‏شود؛ امّا آنچه نزد خداست باقى است‏.» نحل(۱۶) آیه۹۶٫

۳- بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۴۰۹٫

۴-«همه کسانى که روى آن [زمین‏] هستند فانى مى‏شوند و تنها ذات ذو الجلال و گرامى پروردگارت باقى مى‏ماند.» الرحمن(۵۵) آیه ۲۶ و ۲۷٫

منبع: کتاب چلچراغ سلوک در شرح رساله «لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب»، بخش اول: معرفتی اجمالی دربارۀ سلوک -از تألیفات آیت الله حاج شیخ محمدصالح کمیلی خراسانی حفظه الله

علاقه‌مندان جهت خرید و مطالعه کتاب می توانند از طریق همین لینک اقدام فرمایند.

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=31047

مطالب مشابه

مرگ دیگران عبرتی برای بیداری/خطر نماز نخواندن و علوم غریبه

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ماه ذی القعده

شرح کتاب چهل حدیث- ادامه شرح حدیث دهم با موضوع هوای نفس

شرح کتاب چهل حدیث- شرح حدیث دهم با موضوع هوای نفس

هفت آفت حرص در کلام حضرت امام صادق (ع)

مقدمات سعادت در دنیا و آخرت

بسته صوتی شرح کوتاه ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان

بیانات آیت الله کمیلی در ۴۲ امین سالروز عروج آسمانی آیت الحق سید هاشم حداد

چاپ کتاب ارزشمند «تسبیحات کائنات»

بسته صوتی شرح ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان

نظرات

کلام استاد

کلیپ صوتی

زیارت و دیدار حضرت صاحب الزمان (عج)

ویژه نامه

مجموعه سخنرانی‌های آیت الله کمیلی خراسانی «حفظه الله» در ماه ذی القعده

تقویم سلوکی

اعمال ماه ذی القعده

مناسبات ماه ذی القعده

ماه ذى القعده ، نخستین ماه ازماههاى حرام است که در آنها جنگ، حتّى با دشمنان اسلام حرام است; مگر این که جنگ برمسلمین تحمیل شود (سه ماه دیگر از ماههاى حرام، ذى الحجّه، محرّم و رجب است) آتش بس در این چهار ماه وسیله اى براى آرامش جامعه و توفیق براى حجّ وعبادت، حلّ مشکلات اقتصادى و بازنگرى در امر جنگ و یافتن نقطه پایان براى آن و سپس مرهم نهادن بر زخم هاى جانکاه ناشى از آن است. ماهى است که زوّار خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوى خانه خدا حرکت مى کنند، گروهى به مدینه مى روند و قبر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و قبور ائمّه هدى(علیهم السلام) را زیارت مى کنند و آثار تاریخى که در جاى جاى این خاستگاه اسلامى وجود دارد را مى بینند و غرق لذّات روحانى مى شوند (هرچند نابخردان و جاهلان، بسیارى از این آثار عظیم و گرانقدر را از میان برده اند) گروه دیگرى راهى مکّه مى شوند و با انجام مناسک «عمره تمتّع» در انتظار مراسم بزرگ عبادى سیاسى حج مى نشینند و با طواف کعبه و شرکت درصفوف پرشکوه جماعت، روح و جانشان را تازه مى کنند . سیّد بن طاووس در فضیلت این ماه مى گوید: «ماه ذى القعده ماهى است که به هنگام شدّت و گرفتارى، زمان خوبى براى دعاست، و براى رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است. همچنین مى گوید: «این ماه «ماه اجابت دعاها» نامیده شده است; لذا باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در آن روزه حاجت گرفت.