برشی از کتاب نجوای سالکان

جایگاه توبه و نقش قبض و بسط در رشد سالک

هر کدام از افعال و حتی نیت های ما اثر وضعی خود را دارد و اوج زشتی گناه رسوایی در محضر الهی است

جایگاه توبه و نقش قبض و بسط در رشد سالک

اعمال ما تاثیراتی دارند هر کدام از افعال و حتی نیت‌های ما اثر وضعی خود را دارد و اوج زشتی گناه رسوایی در محضر الهی است از این باب است که در این قسمت از مناجات تائبین افسوس از ارتکاب گناه بیان شده است .

«فَوَا أَسَفَاهُ مِنْ خَجْلَتِی وَ افْتِضَاحِی»؛ افسوس از شرمندگی و رسوایی‌ام. چون در محضر خدا و ملائکه گرفتار هواهای نفسانی، معصیت و غفلت شدم و این برای من خجالت آور و رسواکننده است؛ در محضر تو، ملائکۀ الهی، ارواح مقدسه و ذوات طاهره هستند که در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ»؛ مفسّران در تفسیر کلمۀ ‌«مؤمنون» گفته‌اند: منظور آل محمد است.

بنابراین وقتی گناه می‌کنیم، خدا، رسول خداصلّی اللّه علیه و آله و اهل بیت رسول علیهم السلام ما را می‌بینند. صحیفۀ‌ اعمال ما دوبار در هر هفته توسط ملائکه به محضر حضرت بقیه اللّه عجّ للّه عرضه می‌شود. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «تُعْرَضُ‏ الْأَعْمَالُ‏ يَوْمَ الْخَمِيسِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی اللّه علیه و آله وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ علیهم السلام»؛ روز پنج‌شنبه، اعمال بندگان بر پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام عرضه می‌شود. هم‌چنین حضرت حجّت عجّ للّه در توقیع مبارکی فرمودند: «فَإِنَّا نُحِيطُ عِلْماً بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‏ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُم»‏؛ ما به احوال شما آگاهيم و چيزى از اخبار شما بر ما پوشيده نيست. اگر حضرت ببیند شیعه و پیرو اهل بیت علیهم السلام گرفتار گناه، ظلمت و تاریکی‌های غفلت و معصیت شده، تأسف و حسرت می‌خورند؛ لذا جای تأسف است.

ما باید شرمنده و پشیمان باشیم و حسرت بخوریم که سنگینی گناه بر دوش داریم. توبه برای اولیاء الله مقام بسیار بلندی است و آن‌ها این مقام و معنای بلند را درک می‌کنند. اگر ایشان لحظه‌ای از یاد خداوند غافل شوند، برای آن‌ها سبب شرمساری و رسوایی در دستگاه الهی است؛ چون در دستگاه خداوند متعال، ذوات مقدسه، ارواح طیبه، ملائکۀ الهی و کروبیّین حضور دارند. اگر این خجالت و شرمساری پیش بیاید حتماً درک می‌کنند و در فکر توبه و انابه هستند. باید در اثر بالا و پایین شدن‌ها پختگی به وجود بیاید تا انسان سالک کمالات را در خودش احساس کند.

باید توجّه داشت که بالا و پایین شدن‌ها، قبض و بسط‌ها، شدت‌ها و سختی‌ها و از آن طرف جذبه‌ها و آسانی‌ها در کنار هم سالک را رشد می‌دهند؛ پس این موارد که جزء حکمت الهی است حتماً باید باشند و انسان سالک هم نباید ذره‌ای در این راه سست شود.

«وَ وَا لَهْفَا مِنْ سُوءِ عَمَلِی وَ اجْتِرَاحِی»؛ اى دریغ از کار بد و گناهانى که به دست آورده‏ام. ای وای از این نگرانی که من پیدا کردم؛ نگرانی از این جهت که بالأخره کردار و رفتار من در این مدت زشت بوده و مرتکب صدها گناه شده‌ام. پروردگارا! الآن که به‌سوی تو روی آوردم، مرا قبول کن. در دعای حزین بعد از نماز شب می‌خوانیم: «يَا قَابِلَ السَّحَرَةِ اِقْبَلْنِی»؛ ای کسی که ساحران فرعون را وقتی به سوی تو بازگشتند، توبۀ آن‌ها را پذیرفتی، توبۀ مرا هم بپذیر.

وقتی بنده‌ای نزول می‌کند، حتماً قبلش صعودی داشته است. در این پایین آمدن‌ها، صدا و گریه‌اش بلند می‌شود. با همین صعود و نزول‌ها است که یک‌دفعه قدرت و توانی برای سالک پیدا می‌شود که اگر آن صعود و نزول نبود، قوّت و قدرت ایمان در او پیدا نمی‌شد.

منبع: کتاب نجوای سالکان- از تألیفات آیت الله محمدصالح کمیلی حفظه الله

کلیدواژه :توبه ،قبض ،بسط،رشد،سالک،اعمال،اثر وضعی ،رسوایی،افسوس،محضر خدا،ملائکه،معصیت،ارواح مقدسه ،ذوات طاهره،آل محمد،صخیفه اعمال ،توقیع،غفلت،اولیاء اللّه،کروبیّین،کمالات،حکمت الهی،دعای حزین،ساحران فرعون،نزول،صعود،قدرت ایمان

لینک کوتاه : https://www.komeily.com/?p=30561